بازدارندگی دریایی جمهوری اسلامی ایران در برابر رژیم صهیونیستی از خلیج فارس تا دریای مدیترانه

مقدمه

با تشدید رویکرد تهاجمی رژیم صهیونیستی در برابر جمهوری اسلامی ایران برخورد‌ها و خرابکاری‌های این رژیم افزایش پیدا کرده است. به دلیل فقدان عمق راهبردی رژیم صهیونیستی دفع تهدیدات محیطی در بیرون مرز‌ها از جمله اصول اساسی بازدارندگی منطقه‌ای برای این رژیم محسوب می‌شود. خرابکاری‌های هسته‌ای و ترور دانشمندان هسته‌ای بخشی از تلاش‌های ایزایی رژیم صهیونیستی جهت مقابله با جمهوری اسلامی ایران با استفاده از دسترسی‌های درون سرزمینی بوده است. در زمینه چالش‌های برون سرزمینی مقابله هوایی با نیرو‌های مقاومت در سوریه و عراق بخش دیگری از راهبرد ضد ایرانی رژیم صهیونیستی بوده است. در نقطه مقابل، جمهوری اسلامی ایران با استفاده از رویکرد بازدارندگی و تقویت ابعاد دفاع سرزمینی و دریایی به دنبال پاسخ متناسب در برابر رفتار‌های تهاجمی رژیم صهیونیستی بوده است. مقابله دریایی رژیم صهیونیستی با جمهوری اسلامی ایران در چهارچوب راهبرد مهار منطقه‌ای این کشور صورت گرفته است.

حمله به کشتی‌های ایرانی؛ ارسال پیام‌های ایذایی

اغلب حملات به کشتی‌های ایرانی جهت مقابله با انتقال نفت و کالا‌های صادراتی به سوریه و لبنان بوده است. در آمار بررسی شده از حملات صهیونیست‌ها به کشتی‌های ایرانی تعداد ۱۴ حمله ثبت شده است. در سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰ تعداد ۱۲ حمله که عمدتا به کشتی‌های حامل نفت ایران به سوریه بوده انجام شده است. حملات با استفاده از مین‌های دریایی و عملیات پهپادی صورت گرفته اند. حمله به کشتی سابیتی در مهر ۱۳۹۸ در دریای سرخ، حمله به کشتی ساویز، حمله به کشتی شهرکرد در دریای مدیترانه و ویزدوم از دیگر حملات صهیونیست‌ها به کشتی‌های حامل انرژی و متعلق به جمهوری اسلامی ایران بوده است.

حضور دریایی رژیم صهیونیستی در محیط امنیتی ایران

حضور دریایی در کنار حضور ژئوپلتیکی به عنوان مکمل‌های راهبردی رژیم صهیونیستی در مهار منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌آیند. حضور دریایی رژیم صهیونیستی در مناطقه غرب آسیا به منظور مهار نیرو‌های مقاومت و جمهوری اسلامی ایران از سه بعد راهبردی از اهمیت اساسی برخوردار است.

رصد و جاسوسی (کسب اطلاعات)

کسب اطلاعات امنیتی و نظامی از جمهوری اسلامی ایران از طرق مختلف مانند جاسوس‌های داخلی، ماهواره‌های جاسوسی و پایگاه‌های جاسوسی انجام می‌شود. کردستان عراق، آذربایجان و حاشیه خلیج فارس مهمترین نوار‌های جغرافیایی جمع آوری اطلاعات از ایران هستند. در منطقه آبی خلیج فارس توافقنامه‌های امنیتی و تجاری رژیم صهیونیستی در جریان صلح ابراهیم با بحرین و امارات متحده عربی حضور رسمی اطلاعاتی این رژیم را در مناطق فوری امنیتی ایران در برداشته است. حضور پایگاه‌های جاسوسی رژیم صهیونیستی در سقطره، جیبوتی و اتیوپی بخشی از زنجیره جمع آوری اطلاعات رژیم صهیونیستی در منطقه غرب آسیا است.

مانور حضور نمایشی نظامی و تردد تجاری

پس از عادی شدن مناسبات رژیم صهیونیستی با دو کشور عرب حوزۀ خلیج فارس رفت و آمد کشتی‌های تجاری میان بندر "ایلات" در سرزمین‌های اشغالی و بنادر دو کشور عرب حوزۀ خلیج فارس به طور ملموسی افزایش یافته است. هدف گذاری چهار میلیارد دلاری روابط تجاری با بحرین و امارات با استفاده از تجارت دریایی از دریای سرخ به خلیج فارس یکی از محور‌های مهم راهبرد منطقه‌ای رژیم صهیونیستی در منطقه خلیج فارس به شمار می‌آید. افزایش تجارت دریایی از طریق حمل و نقل دریایی با استفاده از کشتی‌های تجاری صهیونیستی انجام خواهد شد. حضور نظامی تجهیزات نظامی دریایی رژیم صهیونیستی تحت پوشش واحد سنتکام در قالب مانور‌های نظامی مشترک و رصد منطقه با استفاده از زیردریایی‌های هسته‌ای جاسوسی در پنج سال گذشته افزایش داشته است. رسانه‌های صهیونیستی از نقش سنتکام برای توسعه حضور ارتش اسرائیل و همکاری نظامی اسرائیل با ارتش‌های کشور‌های شورای همکاری خلیج فارس پرده برداشتند.

قطع پیوند‌های آبی نیرو‌های مقاومت

قطع ارتباطات دریایی ایران، سوریه و لبنان در چهارچوب نظارت اجرایی بر تحریم‌های آمریکا بر علیه صنعت کشتی رانی و اقتصادی ایران در دستورکار نیرو‌های نظامی ارتش رژیم صهیونیستی قرار گرفته است. تحریم‌های آمریکا بر علیه کشتی رانی جمهوری اسلامی ایران مورد حمایت صهیونیست‌ها قرار گرفته است. آمریکا ۱۶ شرکت، ۱۱ کشتی و ۱۰ فرد "تحت هدایت سپاه" را مشمول تحریم قرار داده است. در میان شرکت‌های تحریم شده، سه شرکت لبنانی، سه شرکت اماراتی، سه شرکت سوری، سه شرکت هندی و یک شرکت سنگاپوری دیده می‌شوند. شرکت همراهان پیشرو ایران و شرکت بیمه کیش ایرانی، کشتی‌های بونیتا کویین، جاسمین، سارک، سوبار، سولان و تور ۲ جزء کشتی‌ها و نفتکش‌های تحریم شده هستند.
قطع پیوند‌های آبی نیرو‌های مقاومت توسط رژیم صهیونیستی در قالب حمله پهپادی، مین‌های دریایی، مین‌های چسبان و توقیف کشتی توسط متحدین این رژیم انجام می‌شود. این حملات عمدتا به دنبال ناکامی دولت آمریکا در جلوگیری از صادرات دو میلیون و ۱۰۰ هزار بشکه نفت خام به مبلغ ۱۴۰ میلیون دلار با نفت‌کش گریس-۱ (Grace ۱) یا آدریان دریا در پاییز سال ۱۳۹۸ و در راستای اخلال در روند ارسال محصولات نفتی و فرآورده‌های پتروشیمی ایران به سوریه آغاز شد. حمله به کشتی‌های سابیتی، ساویز و شهرکرد در همین قالب اتفاق افتاده است.

راهبرد بازدارندگی دریایی جمهوری اسلامی ایران

وجود ۲۵۰۰ کیلومتر مرز‌های آبی نیاز به راهبرد دفاع دریایی و آبی را در قالب بازدارندگی جامع جمهوری اسلامی ایران ضروری ساخته است. راهبرد بازدارندگی دریایی جمهوری اسلامی ایران از دو سطح توانمندی‌های دفاع دریایی و موازنه تهدید تشکیل شده است.

تقویت توانمندی‌های دفاعی دریایی

مقام معظم رهبری تقویت توانمندی‌های دفاعی را در تمامی ابعاد بدون محدودیت طی دهه‌های گذشته مطرح کرده اند. با توجه به حضور فضای عملیات نظامی در آب‌های مرزی برای حضور نیروی دریایی آمریکا و متحدین راهبردی آن و همچنین وجود تهدیدات دریایی مستمر در خلیج فارس تقویت توانمندی‌های دریایی در دستورکار نیروی دریایی ارتش و سپاه قرار گرفته است. در سه سطح توانمندی‌های هم سطح، زیرسطح و فراسطح رصد و نظارت تحولات نظامی و حمل و نقل در خلیج فارس توسط نیرو‌های نظامی ایران دنبال می‌شود.

بر اساس ارزیابی سایت فایرپاور در حوزه دریایی در زمینه دارایی‌های دریایی از بین ۱۴۰ کشور جمهوری اسلامی ایران در رتبه ۶ قرار دارد. ایران با ۲۹ زیردریایی در این حوزه در رتبه ۵ رده بندی جهان قرار دارد. در چهار سال گذشته بیش از ۱۱۰ فروند شناور تندرو، سطحی و زیرسطحی تحویل نیرو‌های دریایی شده است. تعداد ۱۲ فروند شناور ۶۰ فوتی حیدر به نیروی دریایی ارتش تحویل شده که بیش از دو برابر تعداد تحویلی در دوره مشابه قبل بوده است. با ساخت زیردریایی فاتح حضور ایران در عرصه ساخت زیردریایی‌های بزرگ فراهم شده است. ساخت زیردریایی بزرگ بعثت با وزن ۱۲۰۰ تن در سال‌های آینده سبب تقویت حضور زیرسطحی ایران در خلیج فارس و دریای خزر خواهد شد.

در دفاع هم سطح حضور ناو‌های سنگین و نیمه سنگین در کنار قایق‌های موشک انداز تندرو به تعادل تهاجمی نیرو‌های دریایی افزوده است. ناو‌های جماران و سهند محصول کارخانجات دریایی جنوب و ناو دماوند در مجتمع صنایع دریایی شهید تمجیدی در انزلی ساخته شد. در همین چهارچوب نخستین ناوبندر نیروی دریایی ارتش، با نام «مکران» به ناوگان جنوب این نیرو ملحق شده است. ناوبندر مکران از جدیدترین شناور‌های ارتش جمهوری اسلامی ایران است که در سال ۱۴۰۰ به نیروی دریایی پیوست. با در اختیار گرفتن این ناو بندر، گام مهمی در جهت انجام ماموریت‌های دریایی برداشته شده است. احداث پایگاه‌های دریایی بندرعباس، بوشهر، خرمشهر، لارک، سیری و ابوموسی در منطقه خلیج فارس به تقویت بازوی اطلاعاتی و لجستیکی بازدارندگی دریایی جمهوری اسلامی ایران کمک کرده است.

برقراری موازنه تهدید ساحلی و فراساحلی

یکی از مهمترین اجزای بازدارندگی موفق بعد روانی و ادراکی آن است. انتقال پیام تهدیدآمیز به رقبای راهبردی در صورت افزایش سطح تهدیدات و معتبرسازی تهدیدات مهمترین کارکرد باورپذیری در بازدارندگی جامع را تشکیل می‌دهند. در بعد دوم بازدارندگی دریایی موازنه سازی تهدیدات در سطح عملیات میدانی در محیط عملیاتی خلیج فارس و فراتر ازآن اتفاق افتاده است. با افزایش تحریم‌های دریایی آمریکا و اعلام بازرسی کشتی‌های ایرانی تهدید به عمل متقابل توسط ایران سبب عقب نشینی کشور‌های حاشیه خلیج فارس از دستورات مقامات آمریکایی شد. دستگیری نیرو‌های نظامی آمریکا و انگلیس در خلیج فارس، ثبت رفتار‌های دریایی اعضای ناتو در خلیج فارس و هشدار به نیروی دریایی آمریکا در نتیجه رفتار‌های غیرحرفه‌ای و نزدیک شدن به آب‌های ایران مجموعه پیام‌های تهدیدآمیزی است که اعتبار بازدارندگی را بر اساس موازنه تهدید در ساحل افزایش داده است.
حمله به کشتی‌های تجاری و غیرتجاری صهیونیست‌ها در خلیج فارس و دریای سرخ به افزایش سطح آسیب پذیری و هزینه ساز بودن حضور دریایی این رژیم در خلیج فارس و دریای عمان کمک کرده است. جغرافیای حضور هزینه‌مند رژیم صهیونیستی با توجه به خسارات سنگین این رژیم به سرتاسر منطقه غرب آسیا کشیده شده است.

دکتر امیر عباسی خوشکار