تبیین راهبرد چرخۀ دوگانه چین؛ اهداف و پیامد‌ها

طی سالیان اخیر جمهوری خلق چین با توجه به رشد سریع و همه جانبه‌ای که احراز کرده است، قادر گردیده تا خودش را در قامت قدرتی جهانی به همگان معرفی نماید. ماحصل شرایط پدیدار شده، برآمدن چین در عرصۀ سیاست، اقتصاد و روابط بین‌الملل بوده است که همین امر به‌نوبۀ خود سبب شده است تا این کشورِ در حال صعود در رقابت با ایالات‌متحده چالش‌های ژرفی را تجربه نماید. با عنایت به فرصت‌ها و تهدید‌های پدیدار شده از رقابت با ایالات‌متحده و همچنین با توجه به اتخاذ راهبرد‌های یکجانبه‌گریانه از سوی برخی از دولت‌های ملی‌گرا، ممانعت از افتادن در دام درآمد طبقۀ متوسط، تداوم آهنگ رشد و توسعۀ اقتصادی و همچنین متأثر از همه‌گیری ویروس کرونا که معاملات و معادلات جهانی را متأثر از خود نموده است، حزب کمونیست چین در چهاردهمین برنامۀ پنج‌سالۀ خود در سال ۲۰۲۰/۱۳۹۹، راهبرد چرخۀ دوگانه را به‌منظور مبذول داشتن توجه ویژه‌تر نسبت به توانمندی‌های داخلیِ خود در پرتو پیگیری سیاست پیرامون سازی اقتصادی در سطح جهانی به‌منظور کاهش آسیب‌پذیری‌های سیاسی و اقتصادی در دستور کار خود قرار داده است. در همین رابطه «شی جین پینگ» در تاریخ ۲۱ جولای ۲۰۲۰/۳۱ تیر ۱۳۹۹، طی سخنرانی مهمی در جمع صاحبان صنایع چینی، در مقام توصیف و تبیین راهبرد مذکور چنین اظهار داشت که جهان وارد یک دورۀ تلاطم و تحول شده است. ما با یک محیط خارجی مواجه هستیم که با موانع و چالش‌های زیادی مواجه است. چین باید اقتصاد خود را احیا نماید و سر و سامان بخشد تا در دنیای کاهش تقاضا و خصومت روزافزون، خودکفایی و استقلال بیشتری داشته باشیم و در سریع‌ترین زمان ممکن، به موفقیت‌های لازم در زمینۀ فناوری‌های حساس نایل آییم.

به همین منظور پژوهشکده تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام روز سه‌شنبه ۳۰ دی‌ماه ۱۳۹۹، نشستی را تحت عنوان «تبیین راهبرد چرخۀ دوگانه چین؛ اهداف و پیامدها» با حضور دکتر «حامد وفایی»، دکتر «مجید رئوفی» و دکتر «محمد زارع» به‌صورت برخط برگزار کرد.

دستیابی به توسعه پایدار دغدغه اصلی حزب کمونیست چین

در این نشست دکتر وفایی با مدنظر قرار دادن این موضوع که دغدغۀ اصلی حزب کمونیست چین دستیابی به توسعۀ پایدار در زمینه‌های سیاست، اقتصاد و مسائل اجتماعی است، راهبرد چرخۀ دوگانه را به‌مثابه مدل جدیدی از مدیریت توسعه‌ای چین قلمداد کرد که چینی‌ها با تأسی از آن به دنبال تداوم رشد اقتصادی و توسعۀ صنعتی خود در دنیای نامطمئن پساکرونا هستند. دکتر وفایی در چنین اظهار داشت که راهبرد چرخۀ دوگانه‌ای که اخیراً مطمح نظر چینی‌ها قرار گرفته است دارای یکسری ملزومات و خصایص منحصربه‌فرد است؛ به‌عنوان‌مثال باید اذعان داشت که این راهبرد متأثر از چهار مؤلفۀ: ۱) شرایط داخلی چین؛ ۲) تحولات نظام بین‌الملل؛ ۳) معادلات چین برای آیندۀ جهان (مدل چینی مدیریت)؛ و ۴) چالش‌های نوظهور و چالش‌های ناپایدار می‌باشد. علاوۀ بر این، باید توجه داشت که راهبرد چرخۀ دوگانه نیازمند ملزومات اساسی همچون: ۱) نوآوری در فن‌آوری؛ ۲) ایجاد دو بازار مهم در داخل (چرخۀ داخلیِ مصرف و چرخۀ فن‌آوری)؛ و ۳) تقویت و هوشمند سازی زیرساخت‌های جدید است.

راهبرد چرخه دوگانه موتور تولید ایده در سیاست خارجی چین

دکتر محمد زارع نیز عرایض خود را با طرح این پرسش آغاز کرد که چرا طی ۱۰ سال اخیر تولید ایده در دستگاه سیاست خارجی چین افزایش‌یافته است؟ در مقام پاسخ به پرسش مطرح‌شده و همچنین تبیین اهداف پیدا و پنهانِ داخلی و بین‌المللیِ اتخاذ راهبرد چرخۀ دوگانه از سوی چینی‌ها، وی چنین اظهار داشت که نخستین و مهم‌ترین عاملِ ایده سازی فزاینده در چین که راهبرد چرخۀ دوگانه را نیز شامل می‌شود، ایجاد نوعی توازن ایده‌ای و پارادایمی در خود چین است. علاوۀ بر این، آقای زارع ظهور نیاز‌های جدید برای چینِ در حال صعود، ردگیری و متعاقباً تلطیف راهبرد برون‌گرایی در سیاست خارجی چین، تأکید ویژه بر خلق ایده توسط شخص «شی جین پینگ»، حرکت برای دستیابی به دستاورد‌های جدید و نوین، ممانعت از ایجاد گسست بین سه‌ضلعی امنیت سیاسی و ملی، حفظ انسجام سرزمینی و حفظ مطلوبیت شرایط کشور به‌عنوان خطوط قرمز حزب کمونیست و... را به‌عنوان مهم‌ترین مباحث و موارد مؤثر بر ردگیری راهبرد چرخۀ دوگانه از سوی چینی‌ها برشمرد.

ائتلاف‌سازی و مدیریت مناقشات راهبرد دولت بایدن در برابر چین

دکتر زارع در مقام پاسخ به این پرسش که رویکرد دولت جدید ایالات‌متحده در مواجهه با راهبرد چرخۀ دوگانۀ چین چگونه خواهد بود؟ چنین اظهار داشتند که «جو بایدنِ» دموکرات، به‌عنوان سُکان‌دار دولت جدید ایالات‌متحده، سعی خواهد کرد تا مسائل مختلف خارجی را از طریق راهبرد ائتلاف‌سازی، مدیریت، تنظیم و حل‌وفصل نماید. در صورتی که چین بخواهد راهبرد چرخۀ دوگانه را با موفقیت به سرانجام برساند باید ضمن ردگیری مؤلفه‌های خاص خود، نیم‌نگاهی هم به رویکرد نوینِ دولت جدیدِ ایالات‌متحده داشته باشد.

ثبات سیاسی و تداوم حاکمیت حزب کمونیست چین و توسعه اقتصادی پایدار ثمره راهبرد چرخه دوگانه

دکتر مجید رئوفی نیز ضمن برشمردن خصایص مثبت و قدرت‌آفرین راهبرد چرخۀ دوگانه از سوی چینی‌ها، با رویکردی اقتصادی به بررسی راهبرد چرخۀ دوگانۀ چین مبادرت ورزید. در همین راستا ایشان چنین اظهار داشتند که راهبرد چرخۀ دوگانه بنا به کارکرد ویژه‌ای که دارد امری ضروری برای تضمین ثبات سیاسی و تداوم حاکمیتِ حزب کمونیست چین می‌باشد.

شی جین پینگ و برنامه دو ۱۰۰ برای چین مدرن

در همین رابطه و در جهت تداوم رشد اقتصادی و جامه عمل پوشاندن به رؤیای چینیِ مطرح شده از سوی شی جین پینگ، پکن در پی دستیابی به دو ۱۰۰ برآمده است: ۱۰۰ نخست که سال ۲۰۲۵/۱۴۰۴ است و عمده هدف آن دسیابی به یک جامعۀ سعادتمند یا نسبتاً ثروتمند می‌باشد و ۱۰۰ دوم که سال ۲۰۴۹/۱۴۲۷ است و در پرتو آن چنین آمده است که چین باید یک ملت مدرن و کشور توسعه یافته باشد.