افزایش تنش‌ها در عدن رقابت پنهان امارات و عربستان سعودی

مقدمه

اهمیت عدن

شاخصه های راهبردی عدن

بسیاری از مزیت های راهبردی یمن در عدن وجود دارد که از اهم آنها می­توان به موارد زیر اشاره کرد:

• فرودگاه بین المللی عدن: این فرودگاه در ۶ کیلومتری شهر عدن و در ارتفاع دومتری از سطح دریا واقع شده است. این فرودگاه علاوه بر استفاده غیر نظامی، به عنوان مرکز پایگاه نیروی هوایی یمن از آن استفاده نظامی میشود.
• منطقه آزاد (بندر تجاری): منطقه آزاد تجاری عدن در سال ۱۹۹۳ بعد از صدور قانون مناطق آزاد یمن افتتاح شد. این منطقه به دلیل جغرافیای متمایز، دسترسی به بندر عدن، ۳۲۵ کیلومتر مربع مساحت آن و دسترسی به آب‌های آزاد و بازار آفریقا موقعیت منحصر به فردی دارد.
• پالایشگاه عدن: این پالایشگاه با ظرفیت تولید سالانه هشت میلیون تن نفت، محصولات خود را به بازار‌های داخلی و بین¬المللی صادر میکند. پالایشگاه عدن با شش اسکله شرایط مناسبی برای بارگیری و تخلیه محموله‌های نفتی و فرآورده‌های آن دارد.
• گذرگاه راهبردی دریایی: بندر یمن در حدود هشت مایل دریایی از شرق به غرب طول دارد و عرض آن در حدود ۵ مایل دریایی از شمال به جنوب است. این گذرگاه به واسطه قرار گرفتن در ورودی دریای سرخ و اقیانوس هند موقعیت استراتژیکی برای کشتیرانی و ناوگان‌های تجاری فراهم کرده است.
  نیروگاه تولید برق (نیروگاه حسوه): این نیروگاه در ۱۰ کیلومتری شمال غرب عدن واقع شده است و دارای پنج ژنراتور ۲۵ مگاواتی جهت تولید برق با ظرفیت ۱۲۵ مگاوات و تولید آب‌ شیرین با ظرفیت ۵۶ هزارمتر مکعب میباشد.

عدن در چشم انداز امارات و عربستان سعودی

راهبرد امارات در یمن: از مستقیم به غیرمستقیم

راهبرد مستقیم

امارات متحده عربی در استراتژی مستقیم از ابزارهای سخت همچون اعزام یگان­های مختلف زمینی، دریای، هوایی و نیروهای ویژه به جنوب یمن، استفاده از ظرفیت نیروهای سودانی، مزدوران وابسته به شرکت بلک واتر وکلمبیایی­ها جهت تقویت نیروهای نظامی خود در یمن و آموزش و مسلح سازی شبه نظامیان تابع شورای انتقالی مستقر در عدن و سقطری و مجموعه ای از ابزارهای نرم همچون رسانه­ها، پول و امدادرسانی استفاده کرده است.

راهبرد غیرمستقیم

با خروج امارات از عدن در پایان سال ۲۰۱۹، ابوظبی راهبرد‌های غیرمستقیمی در عدن و سایر استان¬های جنوبی یمن اتخاذ کرده است. پس از آنکه امارات کنترل عدن را در آگوست ۲۰۱۹ به شورای انتقالی جنوب داد؛ از این گروه به منظور حمله به نیرو‌های دولتی و اخراج آن‌ها از عدن راهنمایی و پشتیبانی کرد و در آوریل ۲۰۲۰، ساخت پایگاه نظامی با همکاری رژیم صهیونیستی در غرب جزیره اصلی (سقطری) آغاز کرد. همچنین خروج باقیمانده نیرو‌های خود را تا سال ۲۰۲۰ تکمیل کرد.

تاکتیک­های ابوظبی جهت تضعیف دولت مرکزی یمن

از مهمترین تاکتیک­های ابوظبی جهت تضعیف دولت مرکزی یمن به شرح موارد زیر است:

 

• جلوگیری از بازگشت عبد ربه منصور هادی به عدن همچون ممانعت از فرود هواپیمای حامل وی در فرودگاه عدن در فوریه ۲۰۱۷
• تلاش برای بی‌ثباتی و ناامنی و تضعیف عملکرد سازمان¬های دولتی موجود در عدن
• پشتیبانی از نیرو‌های شورای انتقال جنوب با ارسال تسلیحات زرهی و حملات هوایی در آگوست ۲۰۱۹
• حمایت سیاسی از شورای انتقالی جنوب با تحمیل توافقنامه ریاض در نوامبر ۲۰۱۹

راهبرد عربستان سعودی در عدن: از حضور نظامی تا ساخت نظام سیاسی

در درجه اول، از مهمترین اهداف مداخله آل سعود در مناطق جنوبی یمن می¬توان به جلوگیری از کنترل نیرو‌های انصارالله بر این مناطق ارزیابی کرد. در واقع برای جلوگیری از نفوذ ایران در خلیج عدن و تنگه باب-المندب به صورت مستقیم مداخله نظامی کرده و از هرگونه نظام سیاسی که چنین هدفی را تحقق ببخشد؛ پشتیبانی میکند.
عربستان سعودی راهبرد حضور نظامی و سیاسی در عدن را پس از حوادث آگوست ۲۰۱۹ اتخاذ کرده است. خروج امارات متحده عربی از مناطق جنوبی یمن در اوایل سال ۲۰۲۰ باعث شد تا ریاض برای حفظ و گسترش نفوذ خود در این منطقه، فعالیتهای محمد آل جابر (سفیر عربستان در امارات)، سرهنگ مجاهد العتیبی (فرمانده نیرو‌های ائتلاف در یمن) و سرهنگ غالب الحربی (یکی از فرماندهان سعودی عالیرتبه در یمن) هدایت و جهت‌دهی کند.
عربستان سعودی با ارائه طرح " برنامه سعودی برای توسعه و بازسازی یمن" و عملی سازی آن به دنبال جذب افکار عمومی منطقه و ابتکار توافقنامه ریاض برای افزایش قدرت نرم خود در عدن است. در مورد ابتکار توافقنامه ریاض خود نیز ضامن و ناظر اجرای این توافقنامه و سازوکار‌های مرتبط با آن است. به عبارت دیگر عربستان سعودی زمانی اهمیت مناطق جنوبی را درک کرد که جنگ با نیرو‌های انصارالله برایش نتیجه‌ای نداشته و امارات در حال گسترش نفوذ خود در این منطقه است.

 

نتیجه­‌گیری

سید مرتضی عریضی