دیپلماسی اقتصادی به روش شرکت چالش هزاره

مقدمه

یکی از کارآمدترین روش های دیپلماسی اقتصادی، دخیل کردن سرمایه بخش خصوصی در امر دیپلماسی اقتصادی است. شرکت چالش هزاره یک الگوی موفق آمریکایی در صادرات خدمات فنی و مهندسی به کشورهای مختلف دنیا است. این شرکت یکی از نهادهای آمریکایی است که زمینه سرمایه گذاری سود ده شرکت های خصوصی آمریکایی در بیرون از خاک این کشور را فراهم می نماید و در راستای تحقق اهداف خود از توان بخش خصوصی کشور هدف نیز برای گسترش دیپلماسی اقتصادی خودبهره می برد. شرکت چالش هزاره توانسته است با کارآمدسازی سیستمی،هزینه‌ها را کاهش و کیفیت پروژهها را افزایش دهد. همچنین در شرایط بی‌ثباتی اقتصادی، نوسانات ارزی و بحران در یک کشور خارجی این شرکت توانسته است ریسک های سرمایه‌گذاری را کاهش و سود پروژه ها را افزایش دهد. نگاه به عملکرد این شرکت در دیپلماسی اقتصادی می تواند نقش مهمی در ارائه راهبرد برای نحوه حضور بخش خصوصی جمهوری اسلامی ایران در منطقه به شمار رود.

معرفی شرکت چالش هزاره

در تعریفی که از سوی کنگره برای شرکت چالش هزاره ارائه‌شده است، این شرکت یک نهاد مستقل در ایالات‌متحده است که با ارائه کمک‌های دارای محدویت زمانی، برای رشد اقتصادی، کاهش فقر و تقویت نهادها در پیشبرد مبارزه با فقر جهانی کمک می‌کند. این کمک‌ها نه‌تنها از ثبات و رونق در کشورهای همکار پشتیبانی می‌کند بلکه منافع آمریکا را نیز تقویت می‌نماید .

 این شرکت تلاش کرد معیارها و روش‌های نوینی برای کمک‌های خارجی ایالات‌متحده ارائه نماید. معیارهایی که کشورهای درحال‌توسعه را هرچه بیشتر به سمت استحاله شدن در سبک زندگی آمریکایی سوق می‌دهد. این شرکت نحوه کمک‌های خود را بر مبنای عملکرد سیاسیِ کشورهای داوطلب کمک، با اولویت بر مشاوره و اصلاح ساختارها، تمرکز بر نتایج و شفافیت در ارائه گزارش‌های شفاف کمک‌ها استوار کرده است . با وجود درخواست بودجه 5 میلیارد دلاری در سال 2004 از سوی جورج بوش برای شرکت چالش هزاره هیچ‌وقت بودجه مصوب از مرز 3 میلیارد دلار فراتر نرفت و درنهایت بودجه تخصیص یافته توسط دولت نیز هیچ‌وقت از 8/1 میلیارد دلار تجاوز نکرد.

بودجه درخواستی و تخصیص یافته شرکت چالش هزاره

این موضوع ساختار شرکت چالش هزاره را به‌گونه‌ای تغییر داد تا بتواند با استفاده از فرصت‌های سرمایه‌گذاری کشورهای هدف با ارائه نرخ بازده حداقل 10 درصد، سرمایه‌های بخش خصوصی را نیز در سبد حمایتی خود قرار دهد. در واقع ویژگی شاخص شرکت چالش هزاره آن است که شرایط انتخاب پروژه‌ها و اجرای آنها را به نحوی راهبری می‌نماید که زمینه‌ سرمایه‌گذاری بخش خصوصی ایالات‌متحده آمریکا و نیز سرمایه‌گذاران محلی را در پروژه‌ها فراهم ‌آورد.

شاخص‌های عملکردی و بررسی فرآیند تصویب پروژه‌ها در شرکت چالش هزاره

شرکت چالش هزاره برای انتخاب کشورهای همکار خود و تصویب طرح‌ها با استفاده از 14 سازمان ملی و بین‌المللی به شاخص گذاری بر کشورهای متقاضی می‌پردازد. بررسی امتیازات در این شاخص‌ها در سه موضوع اقتصادی (آزادی اقتصادی)، اجتماعی (هزینه کردن برای مردم) و سیاسی (حکمرانی عادلانه) با شاخص‌های جامعه مطلوب از دیدگاه دولت آمریکا موردبررسی قرار می‌گیرد . هیئت‌مدیره شرکت چالش هزاره عملکرد یک کشور را در 21 شاخص به صورت مستقل و شفاف بررسی می‌کند و کشورها را بر اساس این معیارها انتخاب می‌نماید . هرچند برای انتخاب کشورها علاوه بر شاخص‌های ذکرشده، ملاحظات سیاسی با عنوان ملاحظات تکمیلی نیز در نظر گرفته می‌شود . این موضوع شکل نوینی از تغییر در اقتصاد کشورها را ایجاد می‌کند. نوع امتیازها و شرایط سیاسی کشورها بر نوع قراردادی که شرکت چالش هزاره با آن‌ها منعقد می‌کند، تأثیر مستقیم دارد.

این شاخص‌ها می‌تواند تأثیرگذاری مستقیم شرکت چالش هزاره در کشورهای هدف را به همراه داشته باشد. در وهله اول این کشورها تلاش می‌کنند هر چه بیشتر خود را با معیارهای جامعه مطلوب آمریکا هماهنگ کنند. از سوی دیگر با تشکیل کمیسیون مشترک میان شرکت چالش هزاره و کشور هدف، عملاً این کشور را به حیاط‌خلوت ایالات‌متحده بدل می‌کند. این وابستگی علاوه بر تضعیف فرهنگ بومی کشور هدف، نفوذ شرکت‌های خصوصی آمریکایی را در آن افزایش می‌دهد. وابستگی اقتصاد این کشور به اقتصاد ایالات‌متحده نیز موجب تضعیف تاب‌آوری اقتصادی این کشور می‌شود.

روش دیپلماسی اقتصادی شرکت چالش هزاره

بعد از پذیرفته شدن کشور هدف، شرکت چالش هزاره از کشورهای منتخب می‌خواهد تا اولویت‌های خود را برای دستیابی به رشد پایدار اقتصادی و کاهش فقر مشخص کنند. سپس شرکت چالش هزاره بعد از تشکیل کمسیون مشترک در همکاری نزدیک با هدف اصلاح برنامه‌ها فعالیت می‌کند. اولین اقدام شرکت چالش هزاره بعد از تصویب و اجرای کمیسیون مشترک، تأسیس یک نهاد محلی مسئول برای مدیریت و نظارت بر همه جنبه‌های اجرا است. از این طریق، شرکت چالش هزاره با استفاده از روش‌های شفافیت، طراحی بهینه و کارآمد سازی اجرای پروژه،‌ نرخ بازده اقتصادی بالای 10 درصدی را برای شرکت‌های خصوصی آمریکایی محقق می‌کند.

در نرخ بازده داخلی، باید بازگشت واقعی جریان‌های نقدی پروژه را محاسبه و سپس این نرخ بازگشت را با نرخ مانع شرکت مقایسه کنید. به عبارت دیگر اگر نرخ بازده داخلی بیشتر باشد، سرمایه‌گذاری شما، یک سرمایه‌گذاری ارزشمند خواهد بود.در محاسبات نرخ بازده داخلی، فرض بر آن است که  نرخ سرمایه‌گذاری مجدد برای وجوه دریافت شده سود مساوی نرخ بازده داخلی لحاظ شده است که تصویر واقعی برای بازده سرمایه‌گذاری به حساب نمی‌آید ، اما در محاسبات نرخ بازده اقتصادی فرض بر آن است که وجوه دریافتی سود با نرخ سرمایه‌گذاری دیگری مجددا سرمایه گذاری می‌شود که این عدد نرخ واقعی‌تری را برای بازده سرمایه‌گذاری و تخمین سود پروژه نشان خواهد داد. برای همین شرکت چالش هزاره تمام قراردادهای خود را بر پایه نرخ بازده اقتصادی (ERR) مورد محاسبه قرار می‌دهد. در ادامه نیز این شرکت سرمایه و سود بخش خصوصی ایالات متحده در کشورهای هدف را با همکاری شرکت بین المللی تأمین مالی توسعه‌ای ایالات متحده آمریکا بیمه میکند.

جمع بندی

استفاده از سرمایه بخش خصوصی در عرصه دیپلماسی اقتصادی، یکی از حساسترین چارچوب‌ها را برای حفظ اعتماد آن بخش می طلبد. شرکت چالش هزاره با در نظر گرفتن اهداف کلان سیاست خارجی آمریکا، حفظ منافع بخش خصوصی و تلاش برای گسترش استانداردهای سبک زندگی آمریکایی سعی دارد با استفاده از نیازهای کشورهای هدف، راه خود را در آنها گسترش دهد و از این منظر جایگاه سیاسی-اقتصادی واشنگتن را افزایش دهد. در این میان امنیت سرمایه و تضمین سود بخش خصوصی از اهمیت ویژه ای برخوردار است