کشف واکسن ایرانی کرونا، سرمایه اجتماعی جمهوری اسلامی ایران را افزایش داد

گفتگوی سیاسی رادیویی با موضوع نگاهی به خشم و آشفتگی معاندین نسبت به واکسن ایرانی کرونا با حضور دکتر محمد رحیمیان (پژوهشگر پژوهشکده تحقیقات راهبردی) دکتر پویا میرزایی (کارشناس مسائل سیاسی) و دکتر سعید جوانمرد (کارشناس مسائل سیاسی) برگزار شد. در این دیدار اثرات داخلی و خارجی کشف واکسن ایرانی کرونا مورد بررسی و تبیین قرار گرفت و پژوهشگر گروه اجتماعی و فرهنگی پژوهشکده تحقیقات راهبردی به بیان نظرات خود پرداخت. خلاصه‌ای از نظرات ایشان را در سطور ذیل مشاهده می‌کنید.

 

پس از شیوع و همه گیری جهانی ویروس کرونا، کشور‌های دنیا در خصوص مواجهه با این ویروس سه رویکرد و راهبرد در نظر گرفتند:
اکثر کشور‌ها کنش و رفتار خنثی و منفعلانه اتخاد کردند و عمده تلاش آن‌ها مربوط به جلوگیری از پاندمی کرونا و کاهش تلفات جانی و مالی بود. تمام امید این کشور‌ها به نهاد‌ها و کشور‌های پیشرفته در حوزه پزشکی بود. گروه دوم کشور‌های بودند که در زمینه پزشکی تا حدودی پیشرفته بودند. این کشور‌ها ضمن جلوگیری از شیوع هرچه بیشتر بیماری کرونا درکشورشان با نهاد‌ها و شرکت‌های بین المللی به منظور ساخت واکسن کرونا ارتباط، همکاری و مشارکت داشتند. گروه آخر کشور‌های بودند که در حوزه نظام سلامت، تجهیزات پزشکی و نیروی انسانی از وضعیت بسیار خوبی برخوردار بودند. ارزیابی‌ها بر آن بود این گروه به کشف واکسن کرونا نائل شوند.
هرچه از پاندمی ویروس کرونا می‌گذشت و برای جهان اثرات و پیامد‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی ویروس کرونا نمایان می‌شد اهمیت و ضرورت کشف این واکسن بیشتر احساس می‌شد. این بدین معنا بود که هر کشوری که سریع‌تر از سایر کشور‌ها به این مهم دست یابد هم از بعد اقتصادی، هم از بعد داخلی و هم از بعد بین المللی ارزش آفرین است.
تصور و پیش بینی‌ها بر آن بود که با توجه به امکانات، ظرفیت‌ها و نیروی انسانی که کشور‌های توسعه یافته همچون آلمان، روسیه، چین، ایالت متحده و انگلیس برخوردارند زودتر از سایر کشور‌ها به کشف واکسن کرونا نائل شوند. در واقع جنگ یک سال اخیر، جنگ بر سر ساخت سریع‌تر واکسن کرونا بود.
در این میان جمهوری اسلامی ایران که با شدیدترین محدودیت‌های ارزی مواجه بود و مشکلات تحریم، مانعی برای ورود تجهیزات اولیه پزشکی شده بود از رویکرد تلفیقی و ترکیبی استفاده کرد. در ابتدا تلاش نمود مانع همه گیری کرونا در سطح کشور شود و پس از آن با بعضی نهاد‌ها و شرکت‌های بین المللی همکاری و ارتباط داشتند و در نهایت به ساخت، تولید و کشف واکسن ایرانی کرونا همت گماشتند.
در سال جهش تولید و بر خلاف تصور جهانی، واکسن ایرانی کرونا با تلاش شبانه روزی محققان و دانشمندان بومی باعث افتخار، غرور و اقتدار نظام جمهوری اسلامی ایران شد.

ویروس کرونا باعث شد تبعات بحران زایی را برای همه کنشگران و مناسبات اجتماعی ایجاد کنند. این مسئله نوظهور تمام طبقات (بالادست و فرودست) و تمام سطوح (فردی، جمعی و اقتصادی) را تحت الشعاع خود قرار داد.
به طور مثال از بعد فردی باعث گوشه گیری و انزوا شد که این مسئله باعث تبعات روانی همچون استرس، اضطراب و افسردگی شد. از بعد اجتماعی به سبب آنکه جامعه ایران دارای پیشینه غنی و فرهنگ بومی دارد. یکی از واژگانی که در دوران کرونا به ادبیات اضافه شد واژه فاصله گذاری اجتماعی بود. فاصله از خانواده، فاصله از خویشاوندان، دوری از آئین‌های سنتی و مناسک دینی که همه این فاصله گذاری‌ها برخلاف فرهنگ بومی و سنتی ایران بود.
از بعد اقتصادی کرونا باعث افزایش هزینه‌های اضافی به خانوار‌های ایرانی شد. طبق آماری که وزارت بهداشت اعلام نمود هزینه‌های درمان هر خانوار ایرانی در سال به ۵ میلیون تومان رسید. برای هر بیمار کرونایی بستری هزینه‌ای حدود ۵۵۰۰۰۰۰ تومان صرف شد. تا پایان مهرماه سال ۱۳۹۹ دولت ۵۰۰ میلیون یورو برای مقابله با کرونا هزینه کرد. از بعد آموزشی بیماری کرونا حوزه آموزشی کشور را تحت الشعاع قرار داد. کرونا ساختار و فرم آموزشی را تغییر داد. آموزش به شکل آموزش مجازی در مدارس و دانشگاه‌ها شکل گرفت، ولی بستر و امکانات لازم فراهم نبود و مشکلات فراوانی را برای دانش آموزان، دانشجویان و کادر آموزشی ایجاد کرد. در نتیجه کشف واکسن ایرانی کرونا باعث می‌شود شرایط جامعه به روال گذشته خود بازگردد و مانع ادامه تبعات بحران زا شود.

 

 

اگر سرمایه اجتماعی در یک جامعه از وضعیت مناسب برخوردار باشد. مردم به یکدیگر و به سازمان‌ها و نهاد‌ها اعتماد می‌کنند و از این طریق امورات آن‌ها با کارایی بیشتری پیش می‌رود. سرمایه اجتماعی در بزنگاه‌ها و بحران‌ها خود را نشان می‌دهد. مهمترین مولفه‌های سرمایه اجتماعی شامل اعتماد اجتماعی، مشارکت، حمایت و همکاری، انسجام و همبستگی اجتماعی است. ایران در طول بحران کرونا با یک مسئله اجتماعی مواجه بود. تا پیش از بحران کرونا، شبکه‌های معاند و مخالف جمهوری اسلامی اعتقاد داشتند که سرمایه اجتماعی جمهوری اسلامی از بین رفته است و با اولین بحران و مسئله اجتماعی، جامعه و حاکمیت دچار فروپاشی و از هم گسستگی می‌شود، اما با پاندمی ویروس کرونا در سطح جامعه و بوجود آمدن بحران و مسئله اجتماعی مشاهده شد نه تنها سرمایه اجتماعی جمهوری اسلامی کاهش نیافته است بلکه روند سرمایه اجتماعی صعودی و در وضعیت مناسبی برخوردار است.
به طور مثال زمانی که ستاد مبارزه با بیماری کرونا اعلام داشتند مردم نکات و دستورالعمل‌های بهداشتی را رعایت کنند تقریباً ۹۵ درصد از مردم تبعیت کردند که این نشان می‌دهد مردم به دستگاه تصمیم گیری و تصمیم سازی کشور اعتماد دارند. همچنین زمانی که ویروس کرونا شیوع بیشتری پیدا کرد ستاد مبارزه با کرونا از مردم خواست که مشاغل، فروشگاه‌ها و پاساژ‌های خود را تعطیل کنند. مردم نیز در این زمینه مشارکت اجتماعی داشتند. زمانی که ستاد مبارزه با بیماری کرونا از مردم خواست که از ساعت ۲۱ با خودرو شخصی ترددی نداشته باشند مردم به سبب اعتماد عمومی که داشته اند در این زمینه نیز همکاری اجتماعی داشتند. وقتی که بسیاری از مردم وضعیت معیشتی مناسبی نداشتند این خیرین، سازمان‌های مردم نهاد، پایگاه‌های بسیج محلات، هیات مذهبی و مساجد به کمک اقشار آسیب پذیر آمدند و مساعدت‌های فراوانی انجام دادند.
همه موارد بالا حاکی از آن است در زمان همه گیری ویروس کرونا، مولفه‌های سرمایه اجتماعی در جامعه از وضعیت خوبی برخوردار بود. همچنین باید اذعان داشت زمانی که وزارت بهداشت اطلاعیه‌ای برای آزمایش انسانی واکسن کرونا صادر کرد. چیزی حدود ۶۵ هزار نفر ثبت نام کردند که نشان می‌دهد مردم به دستگاه‌های مسئول دولتی و حاکمیتی اعتماد دارند. در نتیجه می‌توان ادعا کرد که کشف، تولید و ساخت واکسن ایرانی کرونا باعث افزایش و تقویت سرمایه اجتماعی نظام جمهوری اسلامی ایران شد.