کد خبر:۱۱۷۴
۱۸ آذر ۱۳۹۹ | ۱۸:۵۵
راهکار حضور جوانان در عرصه سیاست

فرصت‌ها و چالش‌های «جوان‌گرایی» در جمهوری اسلامی ایران

جوان‌گرایی در حکمرانی کشور و گردش نخبگان، موضوع بسیار مهمی است که همواره در سخنان رهبر معظم انقلاب نیز مورد توجه قرار گرفته است.

۱. مقدمه

در هر جامعه سیاسی، جوانان از جمله مهمترین قشر‌های هر جامعه هستند که خصوصیات بیبدیل آن‌ها در سطح مدیریت سیاسی، اقتصادی و فرهنگی بررسی حضور آن‌ها در مناسب مهم سیاسی، اقتصادی و فرهنگی را محل بحث و تبادل آراء قرار داده است؛ لذا در ین زمینه سیاست جوانگرایی بیش از پیش مورد توجه قرار می‌گیرد. در جمهوری اسلامی ایران نیز چنین است و جوانان به عنوان قشر اغلب تحصیلکرده، پرتلاش و دارای نیروی جوانی مرکز توجهات و تحلیل‌ها هستند به گون‌های که مقام معظم رهبری خطاب به جوانان دانشجو از تعبیر مؤذنان جامعه یاد میکنند که در صورت عدم هوشیاری آنها، فریضه جامعه قضا میشود؛ لذا جوانگرایی در حکمرانی کشور و گردش نخبگان، موضوع بسیار مهمی است که همواره در سخنان رهبر معظم انقلاب نیز مورد توجه قرار گرفته است. همچنین این موضوع را میتوان در بیانیه گام دوم انقلاب نیز دارای نقشی محوری دانست. همچنین با بررسی اجمالی بیانات مقام معظم رهبری و تأکید ایشان بر استفاده از جوانان، اهمیت موضوع دوچندان میگردد؛ اما کماکان عدم استقبال و رغبت به سیاست جوانگرایی در کشور دیده میشود؛ لذا به نظر میرسد حامیان و مخالفان عملی این سیاست دلایلی برای اعتقاد و عمل خود دارند که با بررسی موشکافانه میتوان موضوع را به صورت نظری حل نمود.


۲. چالش‌های جوان‌گرایی

همان‌طور که ذکر شد، سیاست جوانگرایی در جمهوری اسلامی با چالش‌ها و فرصت‌هایی روبرو است که در مجموع و به علت عدم روشنسازی نظری این سیاست، امروزه سیاست جوانگرایی در ایران با مشکلات نظری و اجرایی مختلفی مواجه است؛ لذا به همین دلیل است که این سیاست در ایران با مخالفین سرسختی روبروست که صرفاً از جهت چالش‌ها به این موضوع نگاه میکنند و فرصت‌های فراوان جوانگرایی در کشور را مورد توجه قرار نمیدهند. به نظر میرسد تا با نگاهی علمی و دقیق به موضوع و احصاء چالش و فرصت‌های موجود در این مورد، بتوان به یک جمعبندی درست در مورد سیاست جوانگرایی در جمهوری اسلامی ایران رسید؛ لذا در ادامه به مهمترین چالش‌های این سیاست اشاره میشود.


۲.۱. ضعف تجربه کاری و سیاسی


یکی از مهمترین براهین و علل عدم رغبت برخی از مسئولین نظام به جوانان و سپردن امور خطیر به آنها، ضعف تجربه کاری و عملیاتی در حیطه‌های مختلف است که باعث شده مسئولین به جوانان اعتماد کافی در موضوعات مختلف را نداشته باشند. همچنین برخی از این مسئولین معتقدند اوضاع پیچیده سیاست در ایران فضای خطیری را فراهم نموده که جوانان با توجه به ضعف تجربه سیاسی و اجرایی توانایی تصمیمگیری درست در این زمینه را ندارند.

به نظر میرسد این چالش با اتخاذ برخی تصمیم‌های دقیق و راهبردی قابل حل است. با نگاهی به نظامات سیاسی دنیا میتوان راهکار‌های منطقی و عقلانی خوبی در جهت رفع این دغدغه پیشنهاد داد. به عنوان مثال میتوان نیروی جوان و با استعداد و متخصص داخلی را مرحله به مرحله وارد روند فعالیت‌های اجرایی و کلان نظام جمهوری اسلامی نمود. بیتردید برخی از مشکلات موجود در این زمینه انتصابات غیردقیق جوانان در سمت‌های کلیدی و حساس است که از قبل آمادگی حضور در چنین جایگاهی توسط جوانان کسب نشده است؛ لذا با مدیریت روند جوانگرایی و مرحله به مرحله اجرا کردن آن میتوان علاوه بر استفاده از نیروی متخصص، جوان و پرتلاش کشور، جلوی برخی چالش‌ها نظیر همین ضعف تجربه کاری و سیاسی را گرفت. نیروی جوانی که مرحله به مرحله از سطح متوسط مقدمات فعالیت در فضای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی را درک کند در یک افق کوتاه‌مدت میتواند با اتکا به هوش اجتماعی بالا و تلاش پرشور دوره جوانی، تجربه و توانایی خود در مراحل متوسط قبول مسئولیت بالا برده و خود را برای پذیرش مسئولیت‌های جدیتر آماده سازد؛ لذا این مسئله به راحتی و با مدیریتی دقیق و علمی قابل حل است و نظام جمهوری اسلامی میتواند با اتکا به این سیاست از نیروی متخصص و جوان خود به نحو احسن استفاده کند.


۲.۲. عملکرد سیاسی تند

یکی دیگر از چالش‌های موجود در این مورد، قوت هیجانات و عملکرد سیاسی و فرهنگی تند جوانان در مقابله با اتفاقات و حوادث غیرمترقبه در زمینه‌های مختلف سیاسی، فرهنگی و اقتصادی است که متناسب با حوزه فعالیت مورد خدشه واقع میشود. برخی تجربه‌های بد این زمینه باعث شده تا مسئولین مختلف در نظام جمهوری اسلامی با سیاست جوانگرایی موافق نباشند و مطلقاً آن را به ضرر منافع کشور بدانند. بدون شک دغدغه این مسئله دغدغه درست و مهمی است که در صورت عدم پرداختن به آن سیاست جوانگرایی را با چالش جدی مواجه میسازد.
بدون شک یکی از مهمترین ویژگی‌های روانی دوره جوانی، احساسات پرشور و عملکرد هیجانی آنهاست که در عرصه‌های کلان میتواند مشکل‌آفرین باشد.
همان‌طور که از پیش اشاره شد این چالش نیز با توجه به راهکار پیشنهاد قابل حل خواهد بود. بدون شک احساسات و هیجانات جز ویژگی‌ها غیر قابل انکار دوره جوانی است که شاید بتوان علت اصلی را در همان مؤلفه عدم تجربه کافی و اتکا به شور جوانی دانست. مبتنی بر اندیشه و بیانات مقام معظم رهبری خطاب به جوانان نه تنها این شور و احساسات مذموم نیست، بلکه در برخی مواقع موجب رشد چشمگیر خروجی‌ها و کیفیت روند کاری خواهد شد؛ به شرطی که این شور و هیجان در مسیر درست صرف شود؛ لذا به نظر میرسد با حضور مرحله به مرحله جوانان در مناصب و ارکان نظام مقدس جمهوری اسلامی بتوان از چالش‌ها و مسائلی که ممکن است به واسطه عدم تجربه و هیجانات دوره جوانی پیش آید جلوگیری کرد.


۳. فرصت‌های جوان‌گرایی

حال علاوه بر چالش‌ها و مسائلی که در مورد حضور جوانان در مناصب حکومتی وجود دارد، نقش کلیدی و مؤثر جوانان در زمینه‌ها نیز غیر قابل انکار است؛ لذا به نظر میرسد بی‌انصافی است تا در مورد سیاست جوانگرایی صرفاً به چالش‌ها پرداخته شود و نقاط مثبت و فرصت‌های این موضوع مورد بررسی قرار نگیرد. حال در ادامه به برخی از فرصت‌ها و نقاط مثبت جوانگرایی پرداخته میشود تا فواید و آثار مثبت این سیاست برتاب پیدا کند.


۳.۱. استفاده از شور جوانی و پشتکار

یکی از اساسیترین ویژگی‌های دوره جوانی را میتوان شور جوانی و توانایی تلاش فراوان دانست. این ویژگی دوره جوانی میتواند کیفیت و کمیت انجام فعالیت‌های مختلف در عرصه‌های متفاوت را افزایش دهد. مقام معظم رهبری در مورد حضور جوانان در صحنه‌های مختلف این انقلاب معتقد است حضور مؤثر جوان‌ها لازم و ضروری است و جوانان نقطه امید و آینده این مرز و بوم هستند؛ اما انضباط و کسب تجربه را نیز باید فرا بگیرند:
یک حرف هم به شما جوانان عرض می‌کنم. جوانان عزیز! شما امید‌های انقلاب و اسلامید. رفتار شما می‌تواند این مملکت را در جهت شکوفایی، با سرعت به پیش ببرد. وقتی جوان مملکت هوشیارانه، با تدبیر، با حلم و با توجه به موقعیت‌ها، حرف بزند و تصمیم بگیرد و عمل کند، کشور گلستان خواهد شد. وقتی هیجانات کور، پا وسط بگذارند، دشمن فوراً استفاده خواهد کرد. بار‌ها گفته‌ام، باز هم تکرار می‌کنم؛ من معتقدم که جوان مملکت بایستی در همه میدان‌ها حضور و آمادگی داشته باشد؛ منتها با انضباط (بیانات در تاریخ ۲۱ تیر ۱۳۷۸)؛ لذا هیچگاه نباید فرصت استفاده از جوانان از مسئولیت‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی مختلف را به بهانه مسائل مختلفی که راه درمان دارد به کل به فراموشی سپرد.


۳.۲. خلاقیت و ابتکار

از دیگر خصوصیات جوانان این سرزمین میتوان به خلاقیت و ابتکار آنان در عرصه‌های مختلف علمی و اجرایی اشاره کرد که نادیده گرفتن آن ظلم بزرگی به منافع کشور و آینده نسل جوان انقلاب است. رشد روزافزون سطح علمی و عملی جوانان در عرصه‌های مختلف علمی، فنی و اجرایی کشور با توجه به تحریم‌های ظالمانه علیه ملت ایران نشانگر همین قوه ابتکار و خلاقیت جوانان است. این خصیصه مهم باعث میشود جوان ایرانی هیچگاه در تنگنا‌ها قرار نگیرد و همیشه راه دومی را ابتکار کند. این مهم را میتوان در تلاش‌های هست‌های جوانان همین مرز و بوم مشاهده نمود. صنعت موشکی، درمانی، پزشکی و تحول در علوم انسانی را میتوان از نمونه تلاش‌های خلاقانه و مبتکرانه نسل جوان این مملکت به حساب آورد.
البته که قطعاً جوانان در همان سیکل مرحل‌های که شرح آن گذشت باید تحت اشراف بزرگان و افراد باتجربه زیست کند تا نبوغ و خلاقیت‌ها و شور هیجانی آن‌ها به سمت مطلوبی راهنمایی گردد. با این ملاحظات جوانگرایی نه تنها یک تهدید، بلکه فرصتی برای افزایش کمیت و کیفیت فعالیت‌های مختلف در عرصه‌های متعدد خواهد بود.


۳.۳. آگاهی به مسائل روز

جوان امروزی نسبت به دوره‌های گذشته نسبت در رابطه با مسائل دوره معاصر آشناتر است. این شرایطی است که رشد روزافزون فضای مجازی و جهانی شدن اقتضا نموده و جوانان این عصر معمولاً پا به پای تکنولوژی و فضای مجازی پیش میروند و توانایی رصد و پایش اتفاقات مختلف در هر جای دنیا را دارند؛ لذا به همین علت است که جوان امروزی قدرت تحلیل بیشتر و بهتری نسبت جوانان دیروز این سرزمین دارند. قطعاً آگاهی جوانان نسبت به مسائل روز در عرصه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی و اقتصادی سبب شده تا آنان هیچگاه از دانش روز عقب نمانند و با بومیسازی آن به پیشرفت و آبادانی کشور کمک کنند.
قطعاً در این زمینه ارشادات و راهنمایی‌های بزرگان و افراد مجرب لازم به نظر میرسد؛ چراکه صرف اتکا به فضای مجازی و دانش روز جهان آفت‌هایی دارد که میتواند عملکرد جوانان را تحت شعاع قرار دهد. اعتماد بیچون و چرای جوانان به رسانه‌های خارجی و علوم غربی باعث بروز آفت‌هایی نظیر غربزدگی خواهد شد؛ اما این مشکل به راحتی و با مدیریت صحیح همان‌طوری که از قبل اشاره شد قابل پیشگیری است.


۳.۴. عدم محافظه‌کاری

نگاه محافظهکارانه را میتوان از آفت‌های مهم در زمینه‌های مختلف سیاسی و اقتصادی دانست که ضربه‌های مهلکی به سیاست و اقتصاد این سرزمین وارد آورده است. برخی نیز برای توجیه ترس و خوف خود از دشمن با اسم محافظه‌کاری در صدد اقدامات محافظهکارانه و تسلیمانه هستند. جونان، اما با توجه به همان روحیه مستقل و شور جوانی کمتر دچار آفت محافظهکاری منفی میشوند و بیشتر نظرات و ایده‌های خود را به صورت آزادنه و بدون ترس بیان میدارند.
این رویکرد نیز اگر تحت اشراف فردی با تجربه مدیریت شود منجر به نتایج بسیار پرباری در عرصه‌های مختلف حضور جوانان خواهد شد. البته ممکن است برخی این روحیه جوانان را با بیپروایی و تندی مقایسه میکنند و معتقدند این روحیه باعث دشمنتراشی و عدم بهبود فضای همکاری و تعامل میشود. در پاسخ باید گفت مدیریت و ارشاد درست جوانان از این مشکل نیز میتواند جلوگیری نماید و روحیه غیر محافظهکارانه آنان را مدیریت کند تا به سمت بیپروایی غیرمنطقی سوق پیدا نکند.


۴. نتیجه‌گیری

بدون شک قشر جوان امروزی در جامعه ایران یکی از مؤثرترین و مهمترین اقشار مؤثر جامعه است که خصوصیات و ویژگی‌های منحصر به فردی را داراست که شاید در کمتر برهه تاریخی جوانان یک سرزمین به این حد نقش مهم و مؤثری در سیاست، اقتصاد و اجتماع داشته باشند. جوانان امروزی با توجه به رشد فضای مجازی و رسانهها، اطلاعات و سواد اجتماعی بالایی دارند و از جهتی نیز با توجه به شور جوانی، پویایی فعالی در زمینه‌های مورد تخصص خود دارند. البته بدون شک سیاست جوانگرایی با چالش‌ها و آسیب‌های مختلفی مواجه است که به برخی از آنان در آن نوشتار اشاره شد؛ اما نکته اساسی آن است که میتوان با اتخاذ تصمیمات و سیاست‌های دقیق و راهبردی جلوی این مشکلات و آسیب‌ها را گرفت و بهترین استفاده را از دانش، تخصص و پویایی جوانان به عمل آورد.
با توجه به آسیب‌هایی که در این نوشتار به آن پرداخته شد به نظر میرسد همه این مشکلات را با دو سیاست دقیق میتوان به فرصت تبدیل کرد و تمام قوت بالقوه جوانان این سرزمین را به نحو احسن مورد استفاده قرار داد؛ اول سیکل مرحل‌های حضور جوانان در مناصب و مسئولیت‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است و دوم اشراف افراد متعهد، با تجربه و دلسوز است که جوانان تحت اشراف و راهنمایی‌های آنان علاوه تجربه افزایی و یادگیری، تلاش و قوت جوانی خود را در راه صحیح و بااصالتی مصروف دارند. در پایان نیز باید به این نکته اشاره نمود که جوانان هر کشور، سرمایه‌های اصلی آن کشور هستند، لذا فرصت استفاده از نیروی عظیم جوانان را هیچگاه نباید کوچک شمرد.
 
نویسنده:حجت‌الاسلام و المسلمین سعید سالاری(پژوهشگر مهمان)
 
فرصت‌ها و چالش‌های «جوان‌گرایی» در جمهوری اسلامی ایران
ارسال نظرات
آخرین گزارش های تحلیلی
آخرین مصاحبه ها
آخرین ویدئوها