بررسی همکاری های ایران، روسیه و ترکیه در چارچوب ترتیبات نشست آستانه

گروه سیاست خارجی پژوهشکده تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام نخستین جلسه تخصصی هم اندیشی میز اوراسیا را با عنوان «بررسی همکاری های ایران، روسیه و ترکیه در چارچوب ترتیبات نشست آستانه» در تاریخ 15 تیرماه و با حضور صاحب نظرانی نظیر آقای دکتر نعمت الله ایزدی (سفیر سابق ایران در روسیه)؛ آقای دکتر احمدعلی نورعلی وند (کارشناس اداره کل خاورمیانه و شمال آفریقای وزارت امورخارجه)؛ آقای دکتر اسدالله اطهری (کارشناس ترکیه و استاد دانشگاه آزاد تاکستان قزوین)؛ آقای دکتر هادی آجیلی (استاد دانشگاه علامه طباطبایی و کارشناس غرب آسیا)؛ آقای دکتر علیرضا نوری (استاد دانشگاه شهید بهشتی و کارشناس روسیه)؛ آقای دکتر ولی گلمحمدی (استاد دانشگاه تربیت مدرس و کارشناس ترکیه)؛ آقای دکتر وحید قربانی (مدیر گروه سیاست خارجی پژوهشکده تحقیقات راهبردی)؛ آقای وحید شربتی (مسئول میز اوراسیا گروه سیاست خارجی) و آقای رضا تقوی نژاد (مسئول میز شبه قاره گروه سیاست خارجی) برگزار کرد. گزارش تصویری و محورهای کلی این نشست در ادامه می آید:

در ابتدای این جلسه آقای دکتر وحید قربانی مدیر گروه سیاست خارجی پژوهشکده تحقیقات راهبردی به تشریح مسئله پرداختند و تاریخچه ای از آغاز بحران سوریه در سال2011 و همکاری های فی ما بین ایران، ترکیه و روسیه ارائه کردند. در بخش دیگر به بحث اهمیت نشست اخیر آستانه برای جمهوری اسلامی ایران بخصوص بعد از شهادت سردار قاسم سلیمانی اشاره و در پایان در دو محور زیر از کارشناسان حاضر در جلسه نظرخواهی شد:

· آینده بحران سوریه و روند های پیش روی جمهوری اسلامی ایران

· آخرین مناسبات و همکاری های ایران، روسیه و ترکیه در نشست اخیر آستانه

آقای دکتر احمدعلی نورعلی وند (مدیرکل میزغرب آسیا وزارت امورخارجه) به وضعیت سنجی ترتیبات نشست آستانه پرداختند و در ادامه محورهای اصلی نشست اخیر سران را که به نشست ششم سران موسوم شد و به خاطر کرونا به صورت وبینار برگزار شد، در محورهای زیر شامل حفظ حاکمیت و تمامیت ارضی و مخالفت طرفین با هر نوع فعالیت جدایی طلبانه؛ دوم بحث بازسازی سوریه؛ سوم بحث اقتصادی و تحریم موسوم به سزار و همچنین حمایت از آزادسازی بخش هایی از حومه ادلب مانند آزادراه ام فایو( M5) خلاصه کردند.

آقای دکتر نعمت الله ایزدی (سفیر سابق ایران در روسیه) در مورد دو موضوع تروریسم منطقه ای و تمامیت ارضی به عنوان نقطه مشترک همکاری های ایران و روسیه در سوریه صحبت های خود را ارائه کردند. به نظر ایشان البته در بحث ماندن یا رفتن اسد و همچنین نقش رژیم صهیونیستی در سوریه دارای افتراق با روسیه هستیم که همین نقاط افتراق ممکن است در آینده موجب فاصله گرفتن ایران و روسیه و جدایی این دو کشور شود.

آقای دکتر اسدالله اطهری (کارشناس ترکیه و استاد دانشگاه آزاد تاکستان) اشاره فرمودند که اگر امروزه واقعیت را بخواهیم بدون حب و بغض بنگریم باید ذکر کنیم که ایران بعد از شهادت سردار قاسم سلیمانی در موضع ضعف قرار گرفته است. ایران صرفاً در بعد نظامی سوریه وارد عرصه سوریه شده است و در سایر ابعاد سیاسی، اقتصادی و دیپلماسی عمومی متاسفانه آنطور که باید و شاید کار نکرده ایم و این ضعف بزرگ امروز ماست.

آقای دکتر هادی آجیلی (استاد دانشگاه علامه طباطبایی و کارشناس غرب آسیا) تمرکز خود را بر قانون تحریمی سزار آمریکا قرار دادند و هدف این کشور و غرب از این نوع تحریم ها را ایجاد شکاف میان ملت و دولت سوریه دانستند، دقیقاً همان سیاست هایی که در ونزوئلا و ایران در حال پیگیری است. با ایجاد تحریم های گسترده و به وجود آوردن مشکلات اقتصادی مانند بالارفتن قیمت دلار و تورم سعی در ایجاد شکاف و تضعیف پایگاه مردمی دولت در سوریه دارند.

آقای دکتر علیرضا نوری (استاد دانشگاه شهید بهشتی و کارشناس روسیه) اشاره کردند که این که مقامات ایران دائما از لفظ «راهبردی» در رابطه با روسیه استفاده می کنند، بسیار گمراه کننده و غلط است و در آینده برای تبیین راهبرد این کشور دچار اشتباه می شوند. سیاست خارجی روسیه در سوریه برخلاف ایران که تک برداری است، یک سیاست خارجی چند برداری است. روسیه امروزه برای پلان های به غیر از اسد هم برنامه دارد چراکه با طرف های مختلف سوری رایزنی مستمر دارد و اگر روزی به این نتیجه برسد که اسد باید برود، به دلیل رایزنی مستمر با سایر گروهها پلان های b و c دارد.

آقای دکتر ولی گلمحمدی (استاد دانشگاه تربیت مدرس و کارشناس ترکیه) استدلال کردند که سیاست خارجی ترکیه در موضوع سوریه و ترتیبات آستانه به صورت یک پکیج چند وجهی در نظر گرفت. اردوغان هر زمانی احساس کرده که در داخل در مضیقه است در خارج یک دشمن خارجی برای بسیج داخلی به وجود آورده است مانند سوریه و کردها. در آینده نزدیک هم بعید به نظر نمی رسد که تا سال 2023 به فعالیت نظامی و جنگ خارجی روی بیاورد. البته اردوغان کارت بازی ادلب را با حمایت غرب در اختیار دارد و با آن می تواند با روسیه و امریکا به چانه زنی بپردازد.