ارزیابی اولیه از عملکرد آنتونیو گوترش و دورنمای فعالیت سازمان ملل

آنتونیو گوترش، دبیرکل جدید سازمان ملل که فعالیت خود را از ١٢ دی‌ماه ١٣٩٥ ( اول ژانویه ٢٠١٧) آغاز نموده، در نخستین اظهارات خود، وضعیت جهان را به‌دلیل چالش‌های متعدد از جمله تروریسم جهانی، مناقشات فزاینده ناقض حقوق بشردوستانه بین‌المللی، نقض گسترده حقوق بشر، بحران پناهندگان، بسیار پیچیده و بحرانی خوانده است. از منظر گوترش، جهان امروز به‌رغم رشد عظیم اقتصادی و فناوری، کاهش حداکثری فقر و افزایش رفاه اجتماعی، با رشد چشمگیر نابرابری در سطحی گسترده مواجه است. در شرایطی که همه چیز شکل جهانی‌ به‌خود گرفته، شناسایی و پاسخگویی به تهدیدات، مشکلات و نگرانی‌های جامعه بین‌المللی در حوزه‌های متعدد نیز باید از طریق راه‌کارهای جهانی صورت پذیرد که در همین راستا، سازمان ملل اساس رویکرد چندجانبه در قبال موارد فوق‌الذکر است. در حال حاضر، تروریسم جهانی و بحران پناهندگان از جمله چالش‌های مهم پیش‌روی جهان است که حل‌و‌فصل آن، عزم و اراده جهانی را می‌طلبد.

طرح‌های پیشنهادی گوترش برای گسترش تلاش‌های میانجیگرانه در راستای افزایش کاربرد دیپلماسی برای صلح می‌تواند پیش‌زمینه‌ای برای تحرکات دیپلماتیک گسترده دبیرکل برای ایفای نقش بهتر در بحران‌ها و موضوعات مهم جهانی باشد. براساس سوابق کاری و حرفه‌ای گوترش، انتظار می‌رود که وی در مقایسه با سلف خود مستقیماً در جریان مذاکرات مهم بین‌المللی و تحقق عملی رویکرد میانجیگرانه اقدام کند، البته نباید نقش کشورهای دارای حق وتو در حمایت یا عدم‌حمایت از دبیرکل را نادیده گرفت. با توجه به همزمانی آغاز به‌کار گوترش در سازمان ملل با ریاست‌جمهوری ترامپ در ایالات‌متحده، تحقق عملی طرح‌های اصلاحاتی و ابتکارعمل‌های سیاسی دبیرکل جدید در راستای دستیابی به صلح حداقل در برهه‌ای از زمان با دشواری‌هایی مواجه خواهد شد، به‌ویژه آنکه ترامپ تاکنون مواضع آشکاری پیرامون نحوه همکاری با سازمان‌ملل و چندجانبه‌گرایی اتخاذ نکرده است. انتخاب «نیکی هلی» فرماندار پیشین کارولینای‌جنوبی به‌عنوان نماینده آمریکا در سازمان ملل و تأکید وی بر هوشمندتر شدن روابط آمریکا با این سازمان و اینکه ترامپ درپی آن است تا سازمان‌ملل «بینش‌ جدیدی» در قبال مسائل بین‌المللی یابد، می‌تواند بیانگر آغاز دوره‌ جدیدی از روابط پرفرازونشیب باشد. احتمال تجدیدنظر ترامپ در تأمین بودجه سالانه سازمان ملل و نیز بودجه هزینه‌های عملیات صلح‌بانی (بیش از ٢٨٪) نیز دور از انتظار نیست.