سمینار بررسی مقایسه‌ای عملکرد بخش محیط زیست ایران و سایر کشورهای جهان

تاریخ : ٤ شهريور ١٣٨٧ موضوع : محیط زیست برگزارکننده : معاونت پژوهشهای روابط بین‌الملل / گروه مطالعات سیاست گذاری و پایداری

خلاصه

سمینار «بررسی مقایسه‌ای عملکرد بخش محیط زیست ایران و سایر کشورهای جهان و ارائه راهبردهای مناسب جهت نیل به اهداف سند چشم‌انداز ٢٠ ساله»‌ توسط گروه مطالعات توسعه پایدار و محیط زیست مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام در تاریخ ٨٧/٦/٢ با حضور بیش از ٥٠ تن نمایندگان بخش‌های دولتی، غیردولتی و اساتید دانشگاه‌های کشور برگزار شد. هدف این سمینار ارائه و ارتقاء دستاوردهای طرح تحقیقاتی که در این زمینه در گروه مذکور انجام گرفته، بود.
در افتتاحیه این نشست خانم دکتر ببران، ‌مدیر گروه مطالعات توسعه پایدار و محیط زیست عنوان کرد: دستاوردهای این تحقیق از یک سو با توجه به اهمیت ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی توسعه پایدار کشور که در راستای اهداف سند چشم‌انداز ٢٠ ساله قرار می‌گیرد در خور توجه است و از سوی دیگر با تأملی که این پژوهش بر تجارب سایر کشورها و همچنین بهره‌گیری از شاخص‌ها و روش‌های پیشرفته جهانی دارد تا حد زیادی می‌تواند ما را در تعیین اولویت‌های راهبردی، سیاستگذاری و برنامه‌ریزی برای نیل به اهداف کلان و توسعه پایدار کشور یاری دهد.
آنچه اهمیت پرداختن به دستاوردهای این پژوهش را دو چندان می‌کند سقوط ١٤ پله‌ای رتبه ایران از حیث عملکرد زیست محیطی طی سه سال اخیر است، به‌طوری‌که بنابر گزارش دانشگاه ییل که هر سه سال یکبار در اجلاس جهانی داووس منتشر می‌شود، رتبه جهانی عملکرد زیست محیطی EPI ایران که در ابتدای سال ٢٠٠٦، ٥٣ بوده در سال ٢٠٠٨ با ١٤ پله نزول در بین ١٤٩ کشور به رتبه ٦٨ رسیده است.
این شاخص در کنار شاخص پایداری زیست محیطی ESI ابزار قدرتمندی را در جهت بهبود مدیریت، سیاستگذاری، تصمیم‌گیری و تعیین راهبردهای محیط زیستی فراهم می‌کند.
سپس خانم دکتر ابتکار، رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران با اشاره به وجود برنامه‌ها و سیاست‌های مناسب در امر حفاظت از محیط زیست در کشور گفت: متأسفانه عدم پایبندی بر اجرای این قوانین و سیاست‌ها موجب شد که در حال حاضر از برنامه‌ها عقب باشیم که این امر موجب سقوط ١٤ پله‌ای ایران در مقوله محیط زیست در سطح جهان شده است.
همچنین ایشان این اقدام مرکز تحقیقات استراتژیک را به دلیل بازوی مطالعاتی و کارشناسی بودن آن برای مجمع تشخیص مصلحت نظام بسیار بااهمیت شمرد و عنوان کرد: مجمع تشخیص مصلحت نظام در موضوع سیاست‌های کلی نظام نقش کلیدی در تدوین و نظارت بر آنها دارد، لذا این مطالعات که وضعیت پایداری کشور را به لحاظ زیست محیطی نسبت به سایر کشورهای جهان نشان می‌دهد و با روش‌های علمی تهیه شده می‌تواند تصویر روشنی از وضعیت کشور به ما ارائه دهد.
وی تأکید کرد این مطالعات باید برای مجمع تشخیص مصلحت نظام، مجلس شورای اسلامی و فراکسیون محیط زیست مجلس نیز ارسال شود، چرا که این دستگاه‌ها مسئولیت رصد قانون برنامه چهارم و چشم‌انداز ٢٠ ساله کشور را دارند.
دکتر متصدی، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی و مجری این طرح نیز در این جلسه با تأکید بر اینکه اجرای این طرح با استفاده از آخرین متدهای علمی و داده‌های جهانی و داخلی صورت گرفته است، گفت: بر این اساس مهندسی مجدد نظام محیط زیست کشور، اجرا و توسعه برنامه‌های جامع توسعه‌ای استانی هماهنگ با توسعه پایدار، سیستم یکپارچه محاسبات اقتصادی محیط زیستی و آموزش و جلب مشارکت جوامع در امور زیربنایی ضروری دیده شده است.
مجری طرح در رابطه با راهبردهای پیشنهادی و آنالیز آنها در مدل پایداری محیط زیست تاکید کرد که بایستی سعی شود به منظور نیل به این اهداف، راهبردهایی مد نظر قرارگیرند که از روح پایداری برخوردار بوده و سبب ایجاد زیر ساختهای مناسب جهت استمرار این پایداری گردد. در این راستا راهبردهای پیشنهادی طرح عبارتند از :
١- مهندسی مجدد نظام محیط زیستی کشور
٢- اجرا و توسعه برنامه های جامع توسعه ای استانی، هماهنگ با توسعه پایدار
٣- سیستم یکپارچه محاسبات اقتصادی- محیط زیستی
٤- تقویت فعالیتهای بین بخشی و بین المللی
٥- تاکید بر پروژه های محلی کم هزینه و توسعه سرمایه گذاری
٦- آموزش و جلب مشارکت جوامع در امور زیر بنایی
٧- انتقال مسئولیتها و اختیارات به جوامع در امور تصدی گری.
دکتر متصدی در ادامه افزود: به منظور دستیابی به سطح حساسیت هر کدام از این راهبردها لازم بود هر یک از این راهبردها با توجه به معیارهای پیشنهادی مورد آنالیز قرار می گرفتند. بدین منظور این راهبردها به تفکیک در ارتباط با معیارهای بهداشت محیط، تنوع زیستی و زیستگاهها، استفاده پایدار، انرژی پایدار، منابع آب، منابع طبیعی مولد و کیفیت هوا مورد آنالیز قرارگرفتند.
از نتایج این بررسیها چنین استنباط می شود که انتخاب نوع راهبرد براساس هر معیار با معیار دیگر متفاوت است به عنوان مثال در ارتباط با بهداشت محیط مهمترین راهبردقابل اجرا: اجرا و توسعه برنامه های جامع توسعه ای استانی، هماهنگ با توسعه پایدار با حساسیت اجرایی ٢٣% می باشد. در حالیکه در ارتباط با معیار تنوع زیستی و زیستگاهها، مهمترین راهبرد قابل اجرا، مهندسی مجدد نظام محیط زیستی کشور است که از درصد حساسیت ٣١ برخوردار است.
بدین ترتیب در صورتیکه نگاه آنالیزی، بخشی باشد، راهبردهای انتخابی برای هر بخش متفاوت خواهد بود. لازم به ذکر است، بخشی نگری آفت اجرای برنامه های جامع کشوری بوده و دستیابی به اهداف سند چشم انداز ٢٠ ساله را غیر ممکن می سازد. بدین منظور در مدل پیشنهادی سعی گردیده معیارها، زیر معیارها و راهبردها در یک مدل جامع قرارگیرد تا بتوان به طور جامع راهبردهای پیشنهادی را به منظور دستیابی به پایداری محیط زیست و اهداف توسعه پایدار مورد اجرا قرارداد.
مهم‌ترین نتایج این پژوهش در قالب سیاست‌های پیشنهادی زیر می‌باشد:
١. ایجاد مدیریت یکپارچه محیط زیست و جلوگیری از همپوشانی وظایف ارگان‌ها در دو سطح ساختاری و فرایندی؛
٢. خصوصی‌سازی و انتقال وظایف تصدی‌گری بر جوامع؛
٣. تدوین برنامه‌های جامع محیط زیست استانی؛
٤. تغییر نظام محاسباتی کشور با در نظر گرفتن تخریب‌های محیط زیستی و کاهش میزان کارآیی عوامل دخیل؛
٥. گسترش زیرساخت‌های اجرایی؛
٦. تدوین برنامه آموزش همگانی با مشارکت مردمی؛
٧. اختصاص ردیف بودجه خاص به‌منظور مقابله با مخاطرات محیط زیستی در بودجه کل کشور؛
٨. ایجاد صندوق ملی محیط زیست جهت استفاده از ابزارهای تشویقی و تنبیهی (اجرای مفاد برنامه چهارم توسعه).
٩. حفاظت از منابع انرژی و گسترش از انرژیهای تجدید پذیر
١٠. استفاده از سیستمهای نوین اطلاعات و الکترونیکی (کنترل از راه دور و ماهواره و...)
١١. تدوین و اصلاح فرایندهای مرتبط با استفاده پایدار از منابع
١٢. دخالت و مشارکت مردم در سطوح مختلف تصمیم گیری در سطوح استانی
١٣.گسترش علوم محیط زیستی در سطوح تخصصی و اجرایی
دکتر متصدی در خاتمه متذکر شد که هریک از این سیاست‌ها در محورهای اجرایی و در نهایت در برنامه‌های کوتاه‌مدت؛ میان‌مدت و بلندمدت می‌گنجد که ضروریست براساس موقعیت زمانی و شرایط اجتماعی، سیاسی تدوین و به مرحله اجرا درآیند و همچنین افزود می توان این سیاستها را از طریق تعیین سنجش حساسیت اولویت بندی نمود.
در ادامه، شرکت کنندگان در میزگرد به بحث، بررسی و طرح سئوالاتی در خصوص روش تحقیق،‌ آمارهای استفاده شده و ‌سندیت اطلاعات پرداختند و در نهایت برخی از متخصصین پیشنهاداتی در حوزه روش علمی جهت ارتقا دستاوردهای این تحقیق ارائه دادند.
از مهمترین پیشنهادهای متخصصین می توان به ارائه نتایج تحقیق به سازمانها و مراکز دولتی از جمله دفتر آمایش سرزمین معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری،‌ مجلس شورای اسلامی و مجمع تشخیص مصلحت نظام و بررسی علل سقوط مرتبه ایران در مطالعات EPI ٢٠٠٨ طی تحقیقات آتی اشاره نمود.

اسامی شرکت کنندگان در این نشست:

رئیس کمیته محیط زیست، شورای شهر: خانم دکتر ابتکار
عضو مرکز صلح و محیط زیست: خانم ابتهاج
عضو مرکز صلح و محیط زیست: آقای دکتر اردستانی
مدیر شرکت گاز و انرژی پارس: آقای مهندس اسلامی
مدیر انجمن حفظ کوهستان: آقای اشتری
کارشناس وزارت امور خارجه: آقای امین منصور
مشاور وزیر کشاورزی و مدیر گروه توسعه پایدار، وزارت جهاد کشاورزی: آقای دکتر امینی رنجبر
مشاور معاونت پژوهشهای بین الملل: آقای امینیان
مدیر گروه محیط زیست آب منطقه ای گیلان: آقای دکتر باقرزاده
مسول امور مالی مرکز تحقیقات استراتژیک: آقای برزی
کارشناس گروه خلا سلاح، معاونت پژوهشهای بین الملل: آقای بشری
استاد دانشگاه تهران: آقای دکتر پناهی
کارشناس ارشد دفتر آمایش سرزمین: آقای دکتر پوراصغر
عضو مرکز صلح و محیط زیست: آقای دکتر پیراسته
مدیر شبکه NGOsزیست محیطی: خانم دکتر توسلی
عضو مرکز صلح و محیط زیست: خانم جرنگی
مدیر محیط زیست شرکت ملی صنایع پتروشیمی: آقای دکتر جعفرزاده
معاون دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران: آقای دکتر جعفری
کارشناس ستاد محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران (حوزه مشاور شهردار تهران در محیط زیست): خانم مهندس حسامی
کارشناس ماهنامه گستره انرژی: خانم حمیدی نژاد
محقق محیط زیست: آقای حیدری
کارشناس گروه حقوق بشر، معاونت پژوهشهای بین الملل: آقای خرازی
کارشناس گروه سازمانهای بین المللی، معاونت پژوهشهای بین الملل: آقای خوش اندام
مدیر گروه حقوق محیط زیست، دانشکده محیط زیست و انرژی دانشگاه آزاد اسلامی: آقای دکتر دبیری
محقق محیط زیست: آقای مهندس درویش
استاد دانشگاه شهید بهشتی: آقای دکتر ذکایی
معاون دفتر ارزیابی زیست محیطی،‌ سازمان محیط زیست: آقای مهندس رحمتی
استاد دانشگاه تهران: آقای دکتر روانبخش
عضو مرکز صلح و محیط زیست: آقای دکتر رهبر
کارشناس دفتر SEA سازمان محیط زیست: آقای مهندس ستوده
مدیر کل دفتر پایش سازمان محیط زیست: آقای دکتر سیرتی
استاد دانشگاه صنعتی شریف، برنده جایزه زیست محیطی تقی ابتکار: آقای دکتر شایگان
استاد دانشگاه شهید بهشتی: آقای دکتر صدوق
مدیر گروه اقتصاد محیط زیست دانشکده محیط زیست و انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی: خانم دکتر عابدی
‌مدیر کل دفتر زیستگاهها و امور مناطق سازمان محیط زیست: آقای مهندس عبدوس
استاد دانشکده محیط زیست و انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی: خانم دکتر عتابی
دبیر صفحه محیطی زیست خبرگزاری ایسنا: آقای مهندس غمخوار
کارشناس ستاد محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران (حوزه مشاور شهردار تهران در محیط زیست): خانم مهندس قبادی
عضو مرکز صلح و محیط زیست: آقای دکتر کریمی
مدیر آموزش دانشکده محیط زیست و انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی: خانم دکتر لاهیجانیان
گدیر گروه طراحی محیط زیست دانشکده محیط زیست و انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی آقای دکتر لقایی
کارشناس مرکز مطالعات وبرنامه ریزی شهر تهران: خانم مهندس محمدپور
مدیر مسئول ماهنامه گستره انرژی: آقای محمدی
استاد دانشگاه تهران، ‌عضو هیات رئیسه انجمن ارزیابی زیست محیطی ایران: آقای دکتر مخدوم
دانشیار گروه محیط زیست، سازمان تحقیقات علمی و صنعتی ایران: خانم دکتر مظاهری
مدیر کل دفتر موزه و ذخایر ژنتیکی سازمان محیط زیست: آقای دکتر منتظمی
کارشناس منابع آب شرکت سهامی آب منطقه ای اردبیل: آقای مهندس منصوری
کارشناس دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران: خانم مهندس نژادی
کارشناس مرکز مطالعات وبرنامه ریزی شهر تهران: آقای مهندس نفری
کارشناس مرکز مطالعات وبرنامه ریزی شهر تهران: خانم مهندس نوازی

لینک کوتاه: https://csr.ir/00004n

ارسال نظرات

نظر شما :

غیر قابل انتشار: ۰

در انتظار بررسی: ۰

انتشار یافته: ۰