سیاست نگاه به شرق و ایران

خلاصه

اولویتهای سیاست خارجی هر کشور در چارچوب راهبرد بلند مدت تنظیم و تبیین می گردد. اولویتهای مزبور معمولاً با توجه به شرایط و روند تحولات و با در نظر گرفتن امکانات حصول به اهداف تعریف شده و بر اساس واقعیتهای استنباط یافته تبیین و مشخص می گردند. با توه به چنین فرضیه ای تغییر و تحولات عمده ای در صحنه بین المللی بازبینی و احتمالاً بانگری در رویکردها و اولویتهای سیاست خارجی را اجتناب ناپذیر می سازد. تحولات مهم در عرصه سیاست بین المللی پس از پایان دوران جنگ سرد که به تغییرات عمده در رویکرد قدرتهای بزرگ و متوسط گردیده است همچنین تأثیر حوادث 11 سپتامبر بر تحولات مذکور که به طور عمده از یک سو مبتنی بر تاکید بر سیاست یک جانبه گرایی از جانب تنها ابر قدرت باقیمانده در جهان یعنی آمریکا و از سوی دیگر سایر قدرتهای بزرگ و متوسط که سیاست مزبور را به چالش کشیده و خواهان نظام بین المللی مبتنی بر چند جانبه گرایی می باشند و همچنین تاکید آمریکا به اعمال سیاستهای نظامی محور پیشدستانه و پیش گیرانه، تفکر بازنگری در برخی از جهت گیری های عمده در سیاست خارجی ایران را نزد برخی محافل به ویژه در دولت نهم به ریاست آقای احمدی نژاد را تقویت نمود. این امر با توجه به مطرح بودن پرونده هسته ای ایران که سه کشور اروپایی انگلستان، فرانسه و آلمان در مذاکرات مربوط به آن نقش اصلی را ایفا می نمودند و بروز بن بست در این پرونده از ناحیه کشورهای مذکور که در مقاطعی خود را بعنوان نماینده جامعه اروپا ویا به طور کلی غرب معرفی می نمودند، موجب گردید که گرایش به یافتن افق های جدید در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران افزایش یابد. «سیاست نگاه به شرق» در واقع منبعث از شرایط ذکر شده بود. هر چند که چنین سیاستی مسبوق به سابقه قبلی بود و در دوره دوم دولت جناب آقای هاشمی رفسنجانی نیز حرکتهایی بمنظور تقویت پیوندهای موجود با کشورهای مهم آسیایی مانند چین، هند و روسیه در چارچوب یک اتحاد راهبردی برداشته شده بود. به این ترتیب در رویکرد جدید «سیاست نگاه به شرق» ضرورت آشنایی با جنبه های مختلف این سیاست و اثرات و پیامدهای احتمالی کاربرد آن در سطوح مختلف اهمیت می یابد.