توسعه سیاست خارجی رژیم صهیونیستی در قفقاز جنوبی و برقراری مناسبات با ارمنستان

گروه سیاست خارجی پژوهشکده تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام دومین جلسه تخصصی هم اندیشی میز اوراسیا را با عنوان «توسعه سیاست خارجی رژیم صهیونیستی در قفقاز جنوبی و برقراری مناسبات با ارمنستان» در تاریخ 28 تیرماه و با حضور صاحب نظران مختلف برگزار کرد. محورهای کلی این نشست در ادامه می آید:

در ابتدای این جلسه تاریخچه ای از حضور و فعالیت های رژیم صهیونیستی در منطقه آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی بعد از فروپاشی شوروی، ارائه شد و سپس بر تصمیم ارمنستان و رژیم صهیونیستی بر توسعه روابط و پیامدهای آن برای منطقه و جمهوری اسلامی ایران پرداخته شد و از صاحب نظران حاضر درخواست شد که نظرات خود را در باب این مسئله تشریح کنند.

ارمنستان جز آن دسته از کشورهایی است که رژیم صهیونیستی برای کسب آراء و حمایت آنها در سازمان های بین المللی و فعالیت اقتصادی با آن رابطه برقرار می کند. ارمنستان به عنوان نودمین کشور خارجی است که در خاک رژیم صهیونیستی سفارت خانه تاسیس می­کند. با توجه به ماهیت تشکیل کشور رژیم صهیونیستی و همچنین تقابل کشورهای مسلمان و عرب با این رژیم، لذا سعی می کند برای هویت سازی و نفوذ خود در مناطق مختلف با کشورهای متفاوتی ارتباط بر قرار کند.

اهداف و علایق ارمنستان از توسعه روابط با رژیم صهیونیستی عبارتند از: بعد از روی کار آمدن پاشینیان تمایل به غرب در رفتار ایروان بیشتر شده است، لذا تمایل زیادی به کاهش وابستگی به روسیه و ایران و افزایش حضور در نهاد های غربی دارد؛ رقابت منطقه ای با آذربایجان بر سر قره باغ و بحث های اقتصادی اهمیت دارد، زیرا برهم خوردن موازنه در سال های اخیر در برابر آذربایجان باعث شده است که ارمنستان نیز به سمت خرید تسلیحات از این رژیم روی بیاورد؛ نیاز ارمنستان به منابع مالی و سرمایه گذاری خارجی با توجه به فقیر بودن و تگنای ژئوپلتیکی برای توجیه این رابطه به تدریج اهمیت یافته است.

جنگ 4 روزه بین آذربایجان و ارمنستان در سال 2016 باعث سفر وزیر همکاری های رژیم صهیونیستی به ارمنستان شد و این نقطه عطف روابط دو طرف در این سالها شد. چراکه جنگ 4 روزه نشان داد که موازنه به نفع آذربایجان تغییر پیدا کرده بود و ارمنستان نیز نسبت به سلاح ها و حمایت های روسی احساس تردید و نگرانی داشت. با توجه به کاهش قدرت ارمنستان در برابر آذربایجان در سالهای اخیر، درخواست همکاری به نظر می رسد از طرف مقامات ارمنی به رژیم صهیونیستی داده شده است. البته روی کار آمدن مقامات غرب گرا در ارمنستان نیز تاثیر مهمی در این زمینه داشته است. افتتاح سفارت دو طرف در سال 2019 کلید خورد و به سال 2020 کشیده شد و به دلیل شیوع کرونا هنوز به اتمام نرسیده است.

به طورکلی، رژیم صهیونیستی سیاست خارجی خودش را براساس یک استراتژی کلان طرح ریزی کرده است. در حوزه ژئوپلتیک این رژیم از بدو تاسیس راهبرد یا استراتژی «پیرامونی یا کمربند پیرامونی» را برای خود برگزیده است.

مهمترین چالش­های رژیم صهیونیستی در توسعه روابط با ارمنستان عبارتند از: بحران قره باغ و حضور حدود 8000 نیروی روسی در قره باغ که حامی ارمنستان می باشد و تجربه خوبی از حضور رژیم صهیونیستی در گرجستان ندارد؛ بحث رابطه دوستانه آذربایجان و رژیم صهیونیستی مطرح است و این رژیم شاید همزمان نتواند با هر دو کشور آذربایجان و ارمنستان که دشمن یکدیگر محسوب می شوند، روابط مناسبی را داشته باشد؛ حضور جمهوری اسلامی ایران در همسایگی ارمنستان و تگنای ژئوپلیتیکی این کشور و در نتیجه ایجاد نوعی وابستگی به ایران و گرجستان است. ایران می تواند با اقدامات تنبیهی مناسب چالش جدی برای ارمنستان باشد.

در هر صورت، نگاه رژیم به منطقه قفقاز جنوبی و بخصوص ارمنستان و آذربایجان با توجه به همسایگی آنها با ایران، یک نگاه استراتژیک و برنامه ریزی شده می باشد. هدف اصلی رژیم تضعیف و همچنین ایجاد تهدید امنیتی برای ایران می باشد، زیرا حضورش در هر سطحی به ضرر ایران است و روابط با آذربایجان و ارمنستان در ذیل تهدید ایران تعریف می شود. یکی از تهدیدات ساختاری مهم رژیم صهیونیستی، نفوذ لابی ارمنی و لابی یهودی در امریکا و نهاد و سازمان های مالی و سیاسی می باشد که اتحاد آنها می تواند فشار ها سیاسی و اقتصادی را بر ایران بیفزاید.