سناریوهای سیاسی و حقوقی پس از انتخابات نوامبر 2020 ریاست جمهوری آمریکا

1.مساله سیاستی

انتخابات 2020 آمریکا، یکی از حساسترین انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در قرن حاضر است که در آن شاهد حضور فضای به شدت دو قطبی در میان مردم و نخبگان و همچنین طرح سناریوهای مختلف ناظر به احتمال ایجاد آشوب توسط احزاب و یا حامیان آنها، پس از برگزاری انتخابات، بوده ایم. علاوه بر آن، انتخابات فعلی می تواند منجر به بروز تغییرات جدی در سطح داخلی و بین المللی شده و از این رو، توجه افکار عمومی جهان را نیز بیش از پیش به خود جلب کرده است. یکی دیگر از تحولات انتخابات آمریکا، گسترش مشارکت پستی در انتخابات است که به دلیل وجود کرونا و شیوع آن در آمریکا، رخ داده است. فرایند طولانی رای دهی و شمارش آرای پستی، مفاهیم سنتی همچون شب انتخابات را نیز دستخوش تغییر کرده تا جایی که احتمالا تحت تاثیر طولانی شدن فرایند انتخابات با تحولی از قبیل ماه انتخابات مواجه شویم. در این چارچوب، گرچه ممکن است بخشی از نتایج انتخابات در روز پس از انتخابات مشخص شود، اما همچنان بخش مهمی از نتایج انتخابات در روزها و حتی هفته های بعد از آن اعلام خواهد شد. این فرایند حتی در نهایت می تواند منجر به افزایش اختلافات و تنش های سیاسی بر سر نتیجه انتخابات شود.

2.ساختار و فرآیندهای سیاسی و حقوقی برگزاری انتخابات در آمریکا

انتخابات در ایالات متحده آمریکا عموما به صورت دوحزبی و میان دو حزب جمهوری خواه و دموکرات است و اگرچه احزاب دیگری نیز وجود دارند، اما در عمل امکان حضور در رقابت و پیروزی را ندارند. مراحل و فرایندهای برگزاری انتخابات در آمریکا را می توان در 5 مرحله ذیل خلاصه نمود:

ثبت نام و اخذ تاییدیه کمیسیون فدرال: در مرحله اول، پس از ثبت نام اولیه، هریک از کاندیداها باید شرایط و ضوابط مورد نیاز توسط کمیسیون فدرال انتخابات را احراز کنند. پس از این مرحله تشریفاتی است که مراحل بعدی انتخابات آغاز خواهد شد.
برگزاری انتخابات درون حزبی: پس از واجد صلاحیت شدن در هر یک از کاندیداهای شرکت در انتخابات ریاست جمهوری توسط کمیسیون فدرال انتخابات، آنها در انتخابات مقدماتی درون حزبی شرکت می کنند و اعضای هر یک از احزاب به کاندیدای مد نظرشان رای می دهند. هدف از برگزاری این انتخابات توسط هر دو حزب اصلی آمریکا، مشخص کردن کاندیدای ریاست جمهوری برای رقابت با حزب رقیب است. البته این امر به دو صورت کاکِس و اجماع صورت می گیرد.
برگزاری کنوانسیون ملی حزب و انتخاب کاندیدای حزبی: پس از این امر، نمایندگان هر یک از ایالتها برای شرکت در کنوانسیون ملی حزب مشخص شده و با توجه به شخصی که بیشترین رای را در ایالت خود کسب کرده است، در این کنوانسیون به کاندیدای برتر رای می دهند. در نهایت هر یک از کاندیداها در هر یک از دو حزب دموکرات و جمهوری خواه که بتواند تعداد آراء بیشتری را به خود اختصاص دهد، به عنوان نماینده حزب خود معرف خواهد شد و وارد رقابت انتخاباتی با نماینده حزب مقابلش خواهد شد.
رای گیری در سطح ملی: انتخابات سراسری ریاست جمهوری نیز، همواره، بعد از یک دوره چهار ساله، روز سه‌شنبه (معروف به سه‌شنبه بزرگ) بعد از اولین دوشنبه ماه نوامبر، که در امسال 3 نوامبر مصادف با 13 ابان خواهد بود، برگزار خواهد شد.
رای دهی الکتورها: پس از انجام انتخابات سراسری و رای دهی مردم، الکتورها در تاریخ 18 دسامبر باید رای خود را بر اساس آرای عمومی در ایالت ها تقدیم کنگره کنند. در صورتی که هر یک از کاندیداها بتواند 270 الکترال از 538 الکترال را کسب کند، به عنوان رئیس جمهور آمریکا انتخاب می شود.

در شکل ذیل، خلاصه رویدادهای پیش رو در این رابطه بر حسب زمان وقوع آنها، ارائه شده است:

شکل1. نمودار زمانی فرایند برگزاری انتخابات در آمریکا

3.سناریوها و ابزارهای حقوقی

با توجه به پیچیدگی و اختلاف شدید بین احزاب و کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری، سناریوهای سیاسی و حقوقی مختلفی قابل تحقق هستند. در بازه زمانی پس از برگزاری انتخابات تا پیش از اعلام نتیجه قطعی انتخابات توسط کنگره، یعنی در بازه زمانی 3 نوامبر (پس از برگزاری انتخابات) تا 6 ژانویه (شمارش آراء الکتورها در کنگره)، شاهد سناریوها و تحولات ذیل در فضای داخلی آمریکا خواهیم بود:

3.1.سناریوی اول؛ پیروزی ترامپ:

این سناریو ناظر بر پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری است که می تواند در دو قالب ذیل تحقق پیدا کند:

پیروزی خفیف یا نزدیک ترامپ: یکی از سناریوهای محتمل، پیروزی ضعیف ترامپ در مقابل بایدن است. در واقع در این سناریو ترامپ توانسته است تا در انتخابات با فاصله بسیار کم در آراء الکتورال و آراء مردمی پیروز شود. در این صورت، بایدن نیز ضمن طرح ادعای بروز تقلب توسط ترامپ و احتمال نفوذ کشورهای خارجی بویژه روسیه در انتخابات، تلاش خواهد کرد تا فضا را علیه ترامپ تغییر دهد و حامیانش را برای حضور در خیابانها تشویق خواهد کرد. در این سناریو شاهد افزایش تنش های سیاسی در میان نخبگان و افزایش اعتراضات و بروز خشونت توسط حامیان بایدن و بویژه در خیابان ها خواهیم بود.
پیروزی قاطع ترامپ: در این سناریو، ترامپ همچون انتخابات قبلی با اختلاف قابل توجهی در آراء الکتورال و البته پیروزی در آراء مردمی، انتخابات پیش رو را خواهد برد. این سناریو در صورتی تحقق پیدا می کند که دونالد ترامپ بتواند نظر بیشتر ایالت های چرخشی در انتخابات پیش رو را کسب کند.

به هر ترتیب، تحقق سناریوی پیروزی ترامپ، پیامدهای محتمل بسیاری در فضای داخلی آمریکا خواهد داشت که برخی از آنها عبارتند از:

-رشد اقتدارگرایی و پوپولیسم در ساخت سیاسی آمریکا: با توجه به رویکرد دولت فعلی آمریکا، در صورت پیروزی ترامپ، انتظار می رود سطح اقتدارگرایی به خصوص در موضوعاتی همچون امنیت ملی، اعتراضات و مهاجرت افزایش پیدا کند؛

-تشدید بحران های قانون اساسی: فرایند پیچیده انتخابات در آمریکا که حتی بعضا امکان مساوی شدن آرای الکترال را نیز فراهم می سازد، می تواند به ایجاد بحران قانون اساسی بیانجامد؛

-احتمال رشد تجزیه طلبی: با توجه به اینکه حدود 40 ایالت آمریکا، تقریبا در تمامی انتخابات، به یکی از دو حزب گرایش دارند، در صورت حصول نتیجه نامطوب، احتمال رشد تجزیه طلبی در ایالت های ناراضی افزایش می یابد؛

-تشدید تلاش ها برای اصلاح یا تغییر سیستم الکتورال: اولین تلاش ترامپ در چنین سناریویی، تقویت سیستم الکتورال و طبیعتا، ایجاد شبهه نسبت به آراء مردمی بایدن خواهد بود. دموکرات ها نیز که در چند دوره اخیر با وجود برخورداری از آرای مردمی بیشتر، در رسیدن به کاخ سفید ناموفق بوده اند، به دنبال اصلاح سیستم الکتورال خواهند بود؛

-امکان بروز اعتراضات گسترده: حامیان بایدن نیز ممکن است همانند سال 2016، به دنبال ایجاد اعتراضات مردمی علیه ترامپ باشند که این امر، خواست ترامپ نیز می باشد. در صورت افزایش خشونت در اینگونه اعتراضات، امکان استفاده ترامپ از قانون شورش و همچنین معرفی و نمایش معترضان به عنوان غیر دموکراتیک و ضد آمریکایی، تقویت خواهد شد. او همچنین مجددا به دنبال استفاده از ابزار "قانون و نظم " را خواهد رفت؛

-تضعیف دولت پنهان آمریکا: اولویت دیگر دولت ترامپ، تضعیف آنچه "دولت پنهان" می نامند و همچنین تضعیف مقاومت نهادی در برابر تصمیمات آتی او خواهد بود. از سایر اقدامات او می توان به احتمال افزایش میزان ارتقاء های پرسنل نظامی و تعجیل در معرفی کاندیداهای قضایی (خصوصا قاضی فدرال) را اشاره کرد. کمپین بایدن نیز ضمن حمله به آراء الکتورال کالج، درخواست شمارش مجدد آراء مردمی را خصوصا در ایالتهای دارای فرماندار دموکرات نظیر کارولینای شمالی و میشیگان را خواهد داد.

به طور کلی نیز نتایج محتمل این سناریو عبارت خواهند بود از: آشوب سیاسی، ایجاد دوقطبی بسیار شدید، محیط رسانه ای و اطلاعاتی بسیار خطرناک و قطبی شده و گسترش میزان خشونت، خصوصاً خشونت خیابانی. همچنین کمپین دموکراتها از ایالتهایی نظیر کالیفورنیا، اورگان و واشنگتن خواهد خواست تا از ایالات متحده جدا شوند مگر آنکه جمهوریخواهان شروطی را در رابطه با برخی تغییرات ساختاری نظیر اعطای عنوان ایالت و حق رای به واشنگتن دی سی و پوتوریکو، تقسیم کالیفورنیا به 56 ایالت مجزا، بازنشستگی قضات دیوان عالی در 70 سالگی و حذف الکتورال کالج بپذیرند.

3.2.سناریوی دوم؛ پیروزی بایدن:

سناریوی دوم بر این موضوع اشاره دارد که بایدن پیروز انتخابات ریاست جمهوری خواهد بود. این سناریو نیز در دو قالب، می تواند تحقق پیدا کند که عبارتند از:

پیروزی ضعیف بایدن: این سناریو حکایت از پیروزی بایدن با اختلاف آراء الکتورال و مردمی بسیار کم دارد. پس از اعلام نتایج شمارش آراء مردمی و در روزهای باقی مانده تا انجام انتقال قدرت، ترامپ تلاش خواهد کرد تا ضمن ارائه مصونیت‌های قضایی، رشوه و حق السکوت برای خود و خانواده اش و همچنین دستیاران و همکارانش، تا حد امکان منافعی برای تجارت و شرکت های خود تهیه کند.
پیروزی قاطع بایدن: در این سناریو، بایدن با اختلاف زیادی به خصوص در آرای الکتورال، پیروز انتخابات ریاست جمهوری آمریکا خواهد شد. گرچه احتمال بروز مخالفت های شدید از طرف جمهوری خواهان کم خواهد بود، اما احتمال تشکیک دونالد ترامپ در نتیجه انتخابات، همچنان وجود دارد.

از جمله پیامدهای این سناریو می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

-مشروعیت زدایی ترامپ از آرای پستی: در صورت تحقق این سناریو، ترامپ تلاش خواهد کرد تا ضمن غیرقانونی دانستن شمارش آراء پستی و طرح احتمال تقلب توسط دموکراتها، از پذیرش شکست در انتخابات و تحویل قدرت ممانعت کند. این پیامد به خصوص در شرایط پیروزی خفیف بایدن، امکان تحقق دارد؛

-تقویت کمپین انتشار اطلاعات غلط توسط ترامپ: ترامپ مشروعیت زدایی از آراء پستی را با استفاده از "کمپین انتشار اطلاعات غلط" خصوصا در شبکه های اجتماعی همچون توییتر و فیسبوک ادامه خواهد داد؛

-افزایش اعمال خشونت توسط پلیس آمریکا: می توان انتظار افزایش میزان اعمال خشونت توسط پلیس علیه سیاه پوستان و همچنین تشویق حامیان ترامپ به تظاهرات و افزایش خشونت را داشت. در این میان، علاوه بر موضع گیری و ایجاد شکاف در میان جمهوری خواهان نسبت به حمایت از ترامپ، شاهد افزایش فشار به الکتورهایی که به بایدن رای خواهند داد نیز خواهیم بود؛

-مخالفت با بازشماری آرا: ممکن است ویلیام بار، دادستان کل آمریکا از شمارش بیشتر آراء (خصوصا پستی) ممانعت ورزد؛

-افزایش جنگ رسانه ای بین احزاب: رسانه ها و همچنین صفحات و اکانتهای همسو با ترامپ خصوصا در فیسوک که جمهوری خواهان قدرت انتشار پیام بیشتری در آن دارند وظیفه اصلی را بر عهده دارند و طرح اتهام های مختلف و حمله به بایدن و بیان ارتباط او با روسیه و چین و همچنین عدم مشروعیت انتخابات را طرح خواهند کرد؛

-صدور درخواست تحقیقات: یکی از پیامدهای محتمل (خصوصاً در صورت شکست قاطع ترامپ)، درخواست ترامپ برای تحقیقات در رابطه با بحث تقلب، از قوه قضائیه و اداره اطلاعات ملی است. در صورت پیروزی قاطع بایدن، ترامپ ممکن است قراردادها و سرمایه ها را به سمت شرکتهای خود سوق دهد تا از باقی مانده مدت ریاست جمهوریش، نهایت استفاده را ببرد. همچنین مواردی نظیر صدور مصونیت برای خود و خانواده و ... که پیشتر ذکر شد نیز انجام خواهد شد.

3.3.نتیجه مورد اختلاف در انتخابات:

پس از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری، الکتورها باید در تاریخ 14 دسامبر رای خود را ابراز دارند و کسی که حداقل 270 رای را به خود اختصاص دهد، رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا خواهد بود. با این وجود احتمالاتی وجود دارد که ممکن است سرنوشت انتخابات آمریکا را به شکل دیگری رقم بزند:

برابری آراء: برابری آراء، اگرچه بسیار نادر است، اما ناممکن نیست و تاکنون دو بار، در سال های 1800 و 1824 اتفاق افتاده است. اگر آراء برابر شوند، در آن صورت روند تصمیم گیری در مورد ریاست جمهوری آمریکا تغییر خواهد کرد. در این صورت، با پیش فرض وفادارای الکتورها، احتمال برابری آراء وجود دارد. در این صورت، انتخاب ریاست جمهور بر عهده مجلس نمایندگان و سپس، در صورت عدم کسب حداکثر آراء توسط کاندیداها، کاندید معاون رئیس جمهوری که بیشترین رای را در انتخابات آورده است، رئیس جمهور خواهد شد. در صورتی که در این مورد نیز آراء برابر باشد، سنا تصمیم گیر خواهد بود. با وضعیت و ترکیب فعلی، جمهوری خواهان حائز اکثریت سنا بوده و همچنین 26 هیات نمایندگی در مجلس نمایندگان در دست دارند. در صورت استمرار این وضعیت، کفه ترازو به سمت جمهوری خواهان سنگینی خواهد کرد. در این صورت، رفتارهای ترامپ مجدد متمرکز بر تاکید بر غیرقانونی دانستن آراء بایدن و همچنین تلاش بر تلاش گسترده به جهت لابی بر نمایندگان به منظور کسب آراء خواهد بود. مشابه چنین امری از سوی تیم بایدن نیز رخ خواهد داد و هر دو طرف خواهان حضور گسترده حامیان خود در رسانه های اجتماعی و حتی خیابان ها خواهیم بود. بنابراین در این سناریو، رای و ترکیب مجلس نمایندگان حائز اهمیت خواهد بود.

شکل2. نقشه پراکندگی جمهوری خواهان و دموکراتها در مجلس نمایندگان

بروز اختلاف در انتخابات: بروز اختلاف در نتیجه انتخابات، پیشتر نیز سابقه داشته است. به عنوان مثال در سال 2000 و در رقابت های انتخاباتی میان جورج بوش پسر و ال گور ، بر سر نتیجه پیروز انتخابات ایالت فلوریدا، اختلاف ایجاد شد. در این سال، نتیجه انتخابات در شب انتخابات مشخص نشد و آراء بسیار نزدیک بود. سپس، رسانه ها در ابتدا پیروزی ال گور را اعلام کردند ولی در نهایت، بوش پیروز اعلام شد. از آنجا که این امر در تعیین رئیس جمهور بسیار تاثیرگذار بود، ال گور شکایت کرد و نتیجه تعیین پیروز به دیوان عالی محول شد و نهایتاً، بوش رئیس جمهور ایالت متحده آمریکا گردید.

بنابراین، اگر در فرآیند برگزاری انتخابات اختلافی به وجود بیاید، دادگاه ایالتی (در صورت بروز تخلف بر خلاف قوانین ایالت) تعیین کننده خواهد بود. اما در صورت بروز اختلاف در سطح فدرال، دیوان عالی و کنگره، مسئولیت رسیدگی به موضوع مورد مناقشه را داشته و تصمیم مقتضی را اتخاذ می‌کنند.

دکتر طه اکرمی

لینک کوتاه: https://csr.ir/0000Hg

خبرهای مرتبط