دکتر قهرمانی: خروج احتمالی اردن از صلح وادی عربه 1994 رژیم صهیونیستی

اخیراً در اوج بحران شیوع کرونا، نتانیاهو از قریب الوقوع بودن طرح الحاق بخش هایی از کرانه باختری رود اردن به رژیم صهیونیستی در یکم ژوئیه (11 تیر) پرده برداشت. در تشریح این طرح باید گفت، حدود 30-40 درصد از زمین های کرانه باختری که بیش از 50 سال (پس از جنگ شش روزه 1967) در اشغال رژیم صهیونیستی بوده است، به اراضی این رژیم اضافه خواهد شد. این الحاق دو بخش دارد؛ یکی «غور» (دره) اردن و دیگری شهرک هایی که رژیم صهیونیستی در دیگر مناطق کرانه باختری ساخته است.

پیگیری این طرح با موضع گیری شدید الحنی از سوی پادشاه اردن مواجه گردید، زیرا به متضررترین کشور خارجی ناظر بر اجرای این طرح تبدیل خواهد شد. گروه علمی پژوهشی سیاست خارجی پژوهشکده تحقیقات راهبردی در مصاحبه با آقای دکتر میثم قهرمانی (کارشناس فلسطین و اردن وزارت امور خارجه) ضمن بررسی ابعاد و زوایای این طرح، به بیان پیامدهای منفی آن برای اردن و سناریوهای احتمالی واکنش این کشور پرداخته است.

برگزیده ای از اظهارات آقای دکتر قهرمانی در مصاحبه با گروه علمی پژوهشی سیاست خارجی پژوهشکده تحقیقات راهبردی در ادامه می آید:

• طرح الحاق کرانه باختری رود اردن به رژیم صهیونیستی درواقع بخشی از طرح یک جانبه معامله قرن است که ترامپ اعلام کرده است. نتانیاهو می خواهد از فرصت باقی­مانده که ترامپ در قدرت است، برای اجرای این طرح استفاده کند.
• در این طرح حدود 30 درصد کرانه باختری به رژیم صهیونیستی اضافه می شود.
• بر اساس طرح معامله قرن دولت فلسطینی که قرار است تشکیل شود، این کشور بدون حاکمیت، بدون نیروی نظامی، بدون کنترل روی فضای هوایی، فضای دریایی و حتی نیروهای امنیتی خواهد بود؛ در واقع بیشتر شبه دولت است تا دولت.
• اردن و خاندان هاشمی حاکم بر اردن به دلیل وابستگی و رابطه ای که با فلسطین دارند، بیشترین پیامد را متحمل خواهند شد.
• نگرانی های اردن در مورد اجرای طرح الحاق عبارت اند از: نقض تولیت اردن بر اماکن مقدس فلسطینی و غیرممکن شدن بازگشت آورگان فلسطینی. در این بین، اصلی ترین تهدید اندیشه ای است که در بین راست گرایان افراطی اسرائیل وجود دارد، مبنی بر این که اردن کشور دوفاکتوی فلسطینی هاست و ضمن این که آواره گان نباید برگردند، بلکه وطن باقی فلسطینی ها نیز اردن است.
• سناریوی نرم واکنش اردن می تواند تعطیلی سفارتخانه های یکدیگر باشد، چون اردن در تلاویو سفارت دارد و رژیم صهیونیستی نیز متعاقباً در اردن سفارت دارد.
• سناریوی متوسط می تواند فریز کردن یا کاهش دادن رابطه اقتصادی دوجانبه باشد، توافق های فی‌مابین را کمتر کنند، حجم دادوستدشان را بکاهند و یا تعرفه گذاری کنند.
• سناریوی سخت و شدید ممکن است لغو توافقنامه ای امنیتی و توافقنامه صلح 1994 وادی عربه باشد.
• اما سناریویی که محتمل هست به نظر ما، این است که در صورت اجرایی شدن الحاق در ۱۱ تیر، اردن از برخی مفاد توافق صلح وادی عربه خارج می شود و به یک سری اقدامات نرم در سطح سیاسی، اقتصادی و امنیتی اکتفا خواهند کرد.
• معامله قرن و به تبع آن طرح الحاق از این نظر که می تواند باعث ایجاد شکاف در جبهه ضد ایرانی رژیم صهیونیستی و کشورهای عربی منطقه شود، به نفع ایران است و محور مقاومت را در مقابل محور سازش تقویت می کند.
• می توان همکاری­ ها و اقدامات مشترکی در این زمینه با اردن انجام داد، ولی نمی توان خیلی امیدوار بود که اردن در بلندمدت در اردوگاه ایران قرار بگیرد، زیرا ثبات سیاسی اقتصادی اردن به رانت های استراتژیکی بستگی دارد که از کشورهای غربی و عربستان و غیره می گیرد.
• اظهارات محمود عباس مبنی بر خروج از توافقنامه های امنیتی با رژیم صهیونیستی و امریکا و اظهارات عبدالله دو مبنی بر احتمال خروج از پیمان 1994 بلوف سیاسی است، چرا که هر دو چنین پتانسیل و ظرفیتی ندارند.