جریان شناسی تحولات مرتبط با انتخابات رژیم صهیونیستی و علل چالش تشکیل کابینه

مقدمه

رژیم صهیونیستی از نیمه دوم سال 2018 به دلیل خروج آیگدور لیبرمن از کابینه بنیامین نتانیاهو، دچار بحران شده است و از آن زمان، به رغم برگزاری دو انتخابات تا به امروز در ماه دسامبر 2019، چشم­انداز روشنی برای تشکیل کابینه وجود ندارد. به رغم موفقیت نسبی بنیامین نتانیاهو در انتخابات آوریل 2019 و نیز معرفی شدن برای تشکیل کابینه رژیم صهیونیستی، با شکست تلاش‌های هفت هفته­ای وی برای تشکیل دولت، پارلمان رژیم صهیونیستی ۲۹ مه 2019 منحل و انتخابات سراسری این کشور در تاریخ ۱۷ سپتامبر 2019 برگزار شد. این بار نیز پس از شکست نتانیاهو، بنی گانتس به عنوان رئیس ائتلاف یا حزب رقیب آبی- سفید مأمور تشکیل کابینه در رژیم صهیونیستی گردید. بنی گانتس نیز پس از 28 روز در تاریخ 20 نوامبر به رئیس رژیم صهیونیستی رسما اعلام کرد که او در تشکیل کابینه ناکام مانده است. هم­اکنون برای اولین بار در تاریخ رژیم صهیونیستی شاهد آن هستیم که این انتخابات دوم هم به نتیجه نرسیده و با انحلال کنست در 12 دسامبر دوباره این رژیم برای سومین بار در اوایل سال 2020 مجبور به برگزاری انتخابات گردیده است.

هدف گزارش حاضر، جریان­شناسی و روندشناسی تحولات داخلی مرتبط با انتخابات رژیم صهیونیستی و چالش تشکیل کابینه، علل شکست تلاش نتانیاهو در تشکیل کابینه و ترسیم چشم­اندازها و سناریوی پس از انتخابات 17 سپتامبر 2019 و ارزیابی زمینه­های سیاسی و اجتماعی این بحران است. اگر از بیرون به این تحولات نگاه کنیم، این انتخابات و چالش تشکیل کابینه رژیم صهیونیستی به دلیل درگیر بودن سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران با مسئله این رژیم اهمیت بسیاری دارد. به طورکلی، این تحولات برای ارکان تصمیم­گیری کلان کشور ما بسیار مهم به شمار می­آید. اینکه این تحولات چه تأثیری بر فرآیندهای صلح اعراب- رژیم صهیونیستی، معامله قرن ترامپ، غرب آسیا و عرصه بین المللی، کمپین فشار حداکثری می­گذارد. به خصوص بحث آتش بس با حماس و تنش­هایی که ماه­های گذشته بین حزب الله به وجود آمده است، اهمیت دارد. مسئله مهمتر این است که ائتلاف­ها و احزاب رژیم صهیونیستی به چه نحوی در انتخابات و تحولات تشکیل کابینه مشارکت می­جویند؟ چه عوامل حقوقی و سیاسی- اجتماعی­ای چالش تشکیل کابینه در رژیم صهیونیستی را موجب گردیده است؟ در نهایت اینکه با توجه به احتمال روی کار آمدن ائتلاف رقیب نتانیاهو، یعنی حزب آبی- سفید به رهبری بنی گانتس به چه میزان می­تواند متغیر تاثیرگذاری بر آینده تحولات بین المللی و منطقه­ای مرتبط با ایران باشد؟

1-زمینه­ های حقوقی و سیاسی-اجتماعی

ساختار حقوقی و عوامل سیاسی – اجتماعی کنونی رژیم صهیونیستی متضمن چالش تشکیل کابینه در این رژیم است:

1-1-ساختار حقوقی-سیاسی

ساختار حقوقی- سیاسی رژیم صهیونیستی از نوع پارلمانی و بر اساس توزیع قدرت بین احزاب بر حسب میزان رای­آوری آنها در انتخابات پارلمانی است. تعیین توزیع کرسی­های مجلس، انتخابات نخست وزیر و ریاست جمهوری از طریق فرآیند انتخابات انجام می­شود. این نظام سیاسی برپایه حزب‌های گوناگون و نظام چند حزبی است و رقابت حزب‌ها برای کسب تعداد بیشتری از یکصدوبیست کرسی درون پارلمان رژیم صهیونیستی است که کنست نامیده می‌شود. به طورکلی، تشکیل کابینه در رژیم صهیونیستی همواره در طول این عمر 71 ساله آن، مستلزم ائتلاف احزاب و جریان­های مختلف سیاسی جناح چپ و راست بوده و هیچگاه هیچ کابینه­ای نتوانسته است که اکثریت را در انتخابات کسب کند و احزاب بزرگتر همواره مجبور هستند که با احزاب کوچکتر ائتلاف کنند. چالش تشکیل کابینه در رژیم صهیونیستی به همین صورتبندی نظام پارلمانی آن بر می­گردد.

1-2- زمینه ­های سیاسی - اجتماعی

دو علت در سقوط دولت نتانیاهو در سال 2019 و انحلال کنست وجود داشت: اول، مخالفت آیگدور لیبرمن با پیمان و قرارداد آتش بسی بود که بین رژیم صهیونیستی و حماس در نوامبر 2018 بسته شد. لیبرمن بر این باور بود که اگر فرصت در اختیار حماس قرار دهیم، آن­ها خواهند توانست تجدید قوا کنند. دوم، لایحه­ای بود که ارتدوکس­ها به کنست ارائه دادند تا طلاب علوم تلمودی از قانون خدمت وظیفه اجباری معاف شوند. پیش از این، طلاب علوم تلمودی تا دو سال معاف بودند، اما از دو سال پیش این طلاب مجدداً به خدمت سربازی می­روند. ارتدوکس­ها معتقدند که فضایی که در پادگان­های رژیم صهیونیستی وجود دارد، نسبتی با شریعت موسی ندارد و لزومی هم ندارد که طلاب علوم تلمودی به خدمت بروند، در صورتیکه 70% از جامعه رژیم صهیونیستی مجبورند که دختران خود را دو و نیم سال و پسران خود را سه سال به خدمت وظیفه اجباری بفرستند. به طورکلی، دلایل سیاسی و اجتماعی عدم شکل­گیری کابینه در رژیم صهیونیستی را می­توان به صورت موارد جدول ذیل خلاصه نمود:

• دلایل عدم شکل گیری کابینه در رژیم صهیونیستی
• گسترش رقابت ها در میان جریان های راست ناشی از افراطی شدن جامعه رژیم صهیونیستی و اوج گیری جریان های افراطی در کنار افول احزاب عربی، کارگری و چپ
• ظهور جریان سوم آبی-سفید به رهبری گانتس
• حمایت روس تبارهای جامعه رژیم صهیونیستی از احزاب راست افراطی
• پروندهای فساد نتانیاهو و پافشاری حزب لیکود در استمرار حیات سیاسی وی
• سهم خواهی حداکثری احزاب در نتیجه عدم مدارای سران احزاب در تشکیل ائتلاف فراگیری
• وجود پایگاه های ثابت رای دهی و جابجایی اندک میزان آرای احزاب

2- آرایش نیروهای انتخاباتی و تحولات تشکیل کابینه از انتخابات آوریل 2019

آرایش نیروها و احزاب در پارلمان عامل تعیین کننده نهایی در تشکیل کابینه رژیم صهیونیستی است. آرایش نیروهای سیاسی در دو انتخابات گذشته این رژیم به شرح زیر می­آید.

2-1-آرایش نیروها در انتخابات ماه آوریل

در انتخابات دور اول در ماه آوریل 2019 احزاب برای ائتلاف با یکدیگر از تمایل بالایی برخوردار نبودند و عمدتاً به صورت انفرادی و جداگانه حضور پیدا کرده بودند. تنها جریان ائتلافی جریان آبی-سفید به رهبری گانتس بود. برخی احزاب مانند حزب کارگر بدون ائتلاف با سایر احزاب به دنبال تصاحب بیش از 20 کرسی پارلمان بود و در آخر تنها 6 کرسی به دست آورد. درصد آراء در انتخابات آوریل 2019 رژیم صهیونیستی به شرح زیر می­آید:

2-2- آرایش نیروها در انتخابات ماه سپتامبر

در دور دوم انتخابات در ماه سپتامبر احزاب با پذیرش شکننده بودن آرای خود به ائتلاف با سایر احزاب تمایل پیدا کردند. ویژگی دوم تشدید شکاف­های بین مذهبی­ها و سکولارها در ماه سپتامبر بود. یکی از دلایل پیشی گرفتن حزب آبی-سفید از لیکود تأکید گانتس بر تشکیل دولت وحدت ملی و استفاده از دیدگاه­های اکثریت احزاب در تشکیل کابینه بوده است. همچنین اعراب در ماه سپتامبر تعداد کرسی بیشتری را نسبت به ماه آوریل کسب کردند. تعداد کرسی­های اعراب از 10 کرسی به 13 کرسی در ماه سپتامبر نسبت به ماه آوریل افزایش پیدا کرد. در انتخابات ماه سپتامبر حزب آبی-سفید با 33 کرسی از حزب لیکود با 32 کرسی پیشی گرفت. همچنین ائتلاف حزب لیکود با حزب کولانو، موقعیت نتانیاهو را در ماه سپتامبر تقویت نمود و مانند دوره قبل، وزن آرای حزب لیبرمن می­تواند برای تشکیل کابینه آینده نقش تعیین­کننده­ای را بازی کند.

2-3 آرایش احزابها و ائتلاف ها

طیف مختلفی از احزاب در جناح راست و چپ در دو انتخابات گذشته رژیم صهیونیستی شرکت کرده­اند که قریب به 40 حزب می­شوند. در دو انتخابات گذشته جناح چپ روند افول دو دهه­ای خود را در این رژیم همچنان دنبال کرده و موفقیت چندانی کسب ننموده است. جناح راست شامل احزاب مذهبی و سکولار و نیز جناح عربی، نیروهای مؤثر دو انتخابات گذشته رژیم صهیونیستی و تعیین کننده کابینه آینده این رژیم هستند.

3- پیامدهای بین المللی و منطقه ­ای بحران تشکیل رژیم صهیونیستی

هرچند پیش­بینی از پیامدهای بین المللی و منطقه­ای روی کارامدن ائتلاف آبی- سفید به رهبری بین گانتس در رژیم صهونیستی با توجه به فقدان سابقه سیاسی وی کمی دشوار است، اما به هر صورت با توجه تأثیرات شخصی سیاست­ورزی بنیامین نتانیاهو بر سیاست خارجی این رژیم و آثار و پیامدهای منفی آن برای جنبش مقاومت می­تواند مقایسه زیر را ارائه داد:

• تعیین اورشلیم (بیت المقدس) به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی و شناسایی آن از سوی ایالت متحده امریکا و افتتاح سفارت آن در اورشلیم.
• انضمام بلندی­های جولان به خاک رژیم صهیونیستی؛
• زمزه به رسمیت شناختن شهرک‌سازی‌های رژیم صهیونیستی در کرانه باختری از سوی امریکا.

گرچه این دستاوردها در خارج از رژیم صهیونیستی با مخالفت­های زیادی رو به رو شد، اما برای نتانیاهو در داخل این رژیم به شدت حائز اهمیت بود. هم­اکنون نتانیاهو با سرعت بیشتری معامله قرن دولت ترامپ را برای فیصله نهایی مسئله فلسطین پیش می­برد و تلاش می­کند با مشروعیت بخشی به اقدامات 70 ساله غیرقانونی این رژیم، صلح نهایی را تحقق بخشید.

در مقابل، انتظار می­رود که ائتلاف آبی- سفید در صورت قدرت­گیری بیشتر به نظامی‌گری و حالت تهاجمی روی بیاورد و از گسترش سرزمین‌های تحت اختیار این رژیم حمایت کنند. بنی گانتس در کارزار انتخاباتی خود در مورد نوار غزه از بنیامین نتانیاهو انتقاد کرد که جز ساخت دیوار حائل، کار دیگری برای سرکوب آوارگان و شهروندان این منطقه انجام نداده است؛ در مورد حزب‌الله، آن را «خطرناک‌ترین سازمان تروریستی در جهان» توصیف کرده؛ و در مورد ایران هم خواهان ایستادن در برابر آن شده است. به نظر می­رسد که این سیاست­ورزی به نفع جریان مقاومت باشد، زیرا دیپلماسی نتانیاهو را به خطر می­اندازد و مشروعیت معامله قرن و صلح آمریکایی – اسرائیلی برای مسئله فلسطین را زیر سؤال می­برد.

2-3- کمپین فشار حداکثری ترامپ

همانقدر که روابط ترامپ با نتانیاهو، روابط ویژه­ای است، حزب آبی و سفید و گانتس هم تلاش می­کند که این روابط را با کشورهای اروپایی برای خود تعریف نماید. نتانیاهو با کمک دونالد ترامپ موفق شده ائتلافی منطقه­ای و بین المللی را در همکاری با کشورهای عربی علیه ایران ایجاد کند و در سطح بین المللی هم طبیعتاً با روابط و مناسبات نزدیکی که با دولت ترامپ دارد، تقویت کمپین فشار حداکثری را پیش می­برد. بنابراین حذف و یا عدم موفقیت نتانیاهو در تشکیل کابینه به علت نزدیکی قرائت ائتلاف رقیب به کشورهای اروپایی شرایطی را ایجاد می­کند که از سطح این فشار حداکثری علیه ایران قدری کاسته شود.

3-3- ترور و اقدام نظامی علیه جبهه مقاومت در خاک غزه و سوریه

تداوم نخست وزیری نتانیاهو در کابینه رژیم صهیونیستی معنای افزایش ترورهای هدفمند علیه جریان مقاومت و اقدامات نظامی تاکتیکی در سوریه و عراق برای بهره­برداری سیاسی در سپهر داخلی این رژیم است. این دو پیامد در هر دو سناریو برگزاری انتخابات مجدد و یا ائتلاف با اسرائیل خانه ما محتمل است. در واقع، در این دو سناریو باید احتمال بیشتری درگیری موقت و روی آوردن سریع به آتش بس را دارد. در مقابل، با روی کار آمدن گانتس باید احتمال درگیری­های شدیدتر بین جریان مقاومت در غزه و لبنان با رژیم رژیم صهیونیستی را بالاتر دانست. به طورکلی، ائتلاف آبی- سفید برای تقویت موضع گفتمان خود و خروج از سایه دستاوردهای نتانیاهو بیشتر به اقدامات نظامی روی خواهند آورد.

ارزیابی نهایی

با توجه به حساسیت زیاد موضوع تحولات رژیم صهیونیستی برای جبهه مقاومت، اهمیت بسیاری دارد که جمهوری اسلامی ایران درباره تحولات تشکیل کابینه، ملاحظات مرتبط با تحرک نیروهای مقاومت و نیز توازن نیروها را رعایت کند. البته زمان‌شناسی تحرکات نیروهای مقاومت و پاسداری از فرماندهان ارشد این نیروها نیز اهمیت دارد، زیرا امکان این وجود دارد که نتانیاهو برای امتیازگیری در سپر سیاسی داخلی، اقدام ماجراجویی نظامی، به انجام ترورها و قتل­های هدفمند و نیز حملات علیه نیروهای جهاد اسلامی، حماس و نیروهای مستشاری ایران در خاک سوریه کند.