انتخاب «رمزارزها؛ مخاطرات، فرصت ها و نحوه سیاستگذاری آن در کشور» به عنوان پژوهش برتر

طی رویداد «با اندیشه ورزان» که توسط «جامعه اندیشکده‌های ایران» برگزار گردید ارائه دکتر مهدی خوشخوی، عضو گروه اقتصاد پژوهشکده تحقیقات راهبردی با موضوع «رمزارزها؛ مخاطرات، فرصت‌ها و نحوه سیاستگذاری آن در کشور» به عنوان پژوهش برتر انتخاب شد. در این رویداد که در ۲۸ آبان سال جاری برگزار شد، ۵ پژوهش از جمله ارائه دکتر مهدی خوشخوی، به عنوان پژوهش‌های منتخب مورد ارائه و نقد از سوی کارشناسان مرتبط قرار گرفتند و در نهایت پژوهش برتر انتخاب و مورد تقدیر و تشکر قرار گرفت.

 

مهدی خوشخوی از پژوهشکده تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام، سومین ارائه این نشست را با موضوع «رمزارزها؛ مخاطرات، فرصت‌ها و نحوه سیاستگذاری» انجام داد. او رمزارز‌ها را پدیده‌ای ذوابعاد با ماهیت تحولی در زمینه اقتصاد و حکمرانی می‌خواند که در نظام حکمرانی به سه نحو می‌توان با آن مواجهه داشت:

خوشخوی با تاکیدات بسیاری که بر توجه به همه جوانب دارد، نشان می‌دهد که رویکرد محتاطانه را برای سیاستگذاری و نحوه مواجهه در این فضا مناسب‌تر می‌داند.
وی پس از گذر از چالش‌ها و مخاطرات رمزارزها، به فرصت‌های آن پرداخته و نیز به انواع کسب و کار‌های مرتبط با این حوزه در کشور اشاره می‌کند و سپس وارد بحث اصلی خود می‌شود. برای این منظور خوشخوی فرضیاتی مطرح می‌کند تا با مبنا قرار دادن آن‌ها وارد صورتبندی پیشنهادات سیاستی خود شود. پیش فرض‌های حوزه رمزارز‌ها در ارائه خوشخوی اینطور شمرده می‌شوند:

درخصوص کارکرد پولی خوشخوی معتقد است باید با هر پدیده‌ای که بخواهد جایگزین پول ملی شود مقابله کرد بدین معنا که کارکرد پولی این ارز‌ها به عنوان ابزار پرداخت در داخل کشور ممنوع شود تا مانع از جایگزینی آن با ریال گردد. البته درخصوص برخی توکن‌ها که کسب و کار‌هایی وابسته به آن وجود دارد، می‌توان استثنائاتی با مطالعه و بررسی قبلی قائل شد و نیز برخورداری از رمزارز ملی مزیتی مهم و قابل توصیه است. اما در سطح بین الملل و در شرایط تحریم می‌تواند به عنوان جایگزین ارز‌های خارجی، در امور صادرات و واردات کالا و خدمات، و ورود سرمایه و پرداخت‌های انتقالی از آن مورد استفاده قرار بگیرد.

از نظر خوشخوی در مقابل ممنوعیت کارکرد پولی این ارزها، می‌توان «کارکرد دارایی بودن» آن‌ها را به رسمیت شناخت و برای شفاف سازی و مدیریت جوانب آن مقررات لازم را وضع کرد. مدیریت این کارکرد در کشور ما که «سرمایه گذاری‌های سفته بازانه» شایع است، بسیار اهمیت دارد. از این رو لازم است صرافی‌ها و سایت‌های خرید و فروش رمزارز که در صرف و تبدیل رمزارز‌ها به سایر ارز‌ها از جمله ریال، موثر هستند، تحت نظارت قرار بگیرند.

طبق بررسی‌های خوشخوی، بحث‌برانگیزترین کارکرد رمزارز‌ها در کشور ما بحث ماینینگ و معدن کاوی است. به باور وی برای درک و مواجهه هوشمندانه با این پدیده ما باید از داده‌ها و اطلاعات قوی تری نسبت به این حوزه بهره‌مند باشیم. مثلا برآوردی از تراز پرداخت یا ارزش بازار رمزارز‌ها در کشور داشته باشیم یا بدانیم استخراج رمزارز در مجموع تا چق مقدار به خروج ارز یا ورود آن به کشور می‌انجامد. خوشخوی تعیین هزینه-فایده نهایی را موکول به داشتن تحلیلی نسبتاً دقیق از این فضا دانست.

 

بعلاوه طبق تاکید خوشخوی، تنظیم سیاست‌های حوزه استخراج، بایستی از منظر منافع ملی صورت بگیرد و هزینه‌هایی که برای کشور دارد - اعم از دستگاهی که وارد می‌شود، برقی که مصرف می‌کند و اینکه کوینی که استخراج می‌شود داخل کشور می‌ماند یا خارج می‌شود – در تحلیل‌ها گنجانده و لحاظ شود. پس از آن می‌توان درباره لزوم تقویت یا توقف این صنعت در کشور تصمیم کارشناسی گرفت. از این رو به نظر خوشخوی بهترین سناریوی سیاستگذاری صنعت استخراج بیت کوین در کشور در حالیکه با نقص داده در این زمینه مواجه هستیم، تعیین مبنای نرخ تعرفه ماینینگ بر اساس نرخ صادراتی کشور است که حداقل هزینه فرصت برقی که مصرف می‌شود را تأمین می‌نماید.

 

درباره کارکرد چهارم یعنی انتشار رمزارزها، خوشخوی ضمن اشاره به زیان‌هایی که متوجه افراد جامعه تاکنون شده است، حوزه انتشار رمزارز‌ها را رها و فاقد مقررات خواند.
در نهایت پیشنهاد اجرایی خوشخوی برای ساماندهی رمزارز‌ها در کشور با توجه به تعدد نهاد‌های دخیل و اثرگذار در این حوزه، تشکیل شورایی متشکل از نهاد‌های مرتبط جهت تنظیم و پیگیری مقرارت رمزارز‌ها با صدرنشینی بانک مرکزی و وزارت اقتصاد به عنوان دو نهاد اصلی این حوزه است. ملاحظات ورود اجرایی به این حوزه نیز باید مورد توجه قرار گیرد از جمله اینکه: