چرا امریکا در این منطقه با هند کار می‌کند؟

هند و ایران از پتانسیل‌های بسیاری بالایی در زمینه سیاسی، اقتصادی و فرهنگی برای همکاری و گسترش روابط برخوردارند. با این وجود موانعی جدی در گسترش روابط ایران با هند از جمله سیاست فشار حداکثری دولت ترامپ وجود دارد. در این راستا، گروه سیاست خارجی پژوهشکده تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام مصاحبه تخصصی با عنوان «همکاری سیاسی، اقتصادی و امنیتی هند با طرح فشار حداکثری ترامپ» در تاریخ تیر ماه 1399 با حضور سید مهدی نبی زاده، سفیر سابق ایران در هند برگزار کرد. اهم اظهارات این گفتگو در ادامه می ­آید:

• هند کشوری است که توانسته سازمان‌های منطقه‌ای خودش را تقویت کند و بر مبنای تقویت سازمان‌های منطقه‌ای در سازمان ملل رأی بالا داشته باشد، این کشور می‌تواند حداقل 10- 12 کشور را متقاعد کند که رأی مثبت دهد یا منفی.

• اول از همه باید اعتقاد و باور خودمان را در رابطه با هند با توجه به مسائل زیر باید بالا ببریم.
  • هند یک کشور شرقی و آسیایی است، از نظر فرهنگی با کشور ما شباهت‌های بسیاری دارد. کشوری است که با فرهنگ ما شباهت­های بسیار زیادی دارد؛ بیش از 500 سال مسلمان‌ها در آنجا حاکمیت داشتند و...
• مقایسه هند با پاکستان به عنوان دو کشوری که با هم مستقل شدند بسیار جالب توجه است. از نظر تکنولوژی، از نظر نظامی، دفاعی، صنعت، کشاورزی از هر نظری که در مورد رشد یک کشور مهم است؛ باید ببینیم هند در کجاست، پاکستان در کجاست؛ به راحتی می­توانیم تفاوت هند با پاکستان را درک کنیم.
• سیاستمداران در هند گرایش‌های متفاوتی دارند؛ یعنی عده‌ای مثل حزب کنگره که پیرو گاندی بودند و نسل گاندی هستند و بعضی از احزاب دیگر این نگاه صد درصد مثبت همکاری با ایران را دارند، بعضی‌ها هم مثل حزب بی جی پی چون مخالف مسلمان‌ها هستند، مخالف ما هم هستند و چندان تمایلی به رابطه با ما ندارند.
• از زمان فروپاشی شوروی هند سعی کرد روابطش را با همه کشورها برقرار کند؛ البته ابتدا با کشورهای کوچک شروع کرد، به همین دلیل کشورهای غیر متعهد را تشکیل داد. (البته با کمک مارشال تیتو ناصر).
• هند در سال‌های اول تلاش کرد با کشوهای همسایه ارتباط داشته باشد، بعد گسترش پیدا کرد با دیگر کشورهای دنیا روابط اقتصادی برقرار کرد، بعد به عنوان یک قدرت در سطح جهانی عمل کرد، الان هم به عنوان یک کشور نوظهور معروف شد.
• امریکا چرا در این منطقه با هند دارد کار می‌کند:
  • هند یک کشور وسیع، پرجمعیت، مصرف‌گرا و می‌تواند محصولات خودش را در آنجا به راحتی به فروش برساند.
  • با کمک هند چین را مهار کند.
  • با رابطه خوبی که با هند و پاکستان دارد از اختلاف این دو کشور برای بهبود جایگاه و نقش خودش در منطقه استفاده کند. برای جلب نظر پاکستان از عربستان استفاده کرد.
• هند قبل از اینکه با امریکا رابطه‌اش خوب باشد با اسرائیل خوب بود. در جنگ‌های داخلی‌ هیچ کشوری کمک هندوستان نکرد، جز اسرائیل که با مسلمان‌ها دشمن بود. ضمن اینکه با غاصب بودن اسرائیل موافق نبود.
• با هند باید درازمدت کار کرد؛ در این مقطع که امروزه هم امریکا روی ما زوم کرده و روی هند، و امور آن را به دست گرفته، نمیتوان چندان انتظار بهبود روابط داشت؛ ما باید کاری کنیم که نخ‌هایمان با هند در بخشه‌ای مختلف فرهنگی، سیاسی و ‌اقتصادی قطع نشود.
• با وجود این که حجم روابط 70-80 میلیارد دلاری هند با امریکا قابل مقایسه با روابط 1-15 میلیارد دلاری ما با هند با تجارت نفت نیست حالا اگر نفت را برداریم تقریباً می‌شود سه چهار میلیارد دلار، منتها هند این اهمیت برایش دارد تنها مبلغ مطلق نیست، روابط با ایران به این دلیل برایش مهم است که ایران می‌تواند روی مسلمان‌ها اثر داشته باشد؛ یعنی مسلمان‌ها را بخواهد در آنجا کنترل کند به این می‌بالد که من با ایران و عربستان ارتباط دارم.
• سه نکته به نظرم مهم است که می‌خواهد با ایران ارتباط داشته باشد؛
  • یکی همین روابط فرهنگی مسلمان‌هاست که می‌خواهد آنجا حفظ کند؛ البته در کنار روابط مسلمان‌ها این هم هست که ما نیروهای تهاجمی نیستیم، یعنی حاکمیت تشیع ما مثل حاکمیت سعودی تهاجمی و تروریستی و ... نیست، این را فهمیدند.
  • به انرژی ما نیاز دارد بخصوص این که ما هم ذخایر خوبی داریم هم ارزان‌تر و نزدیک هست به هند.
  • ارتباطشان با آسیای میانه و قفقاز و افغانستان از طریق ایران برایشان امکان‌پذیر است. چابهار هم به این دلیل به ما اصرار داشتند.
• چابهار چون این‌طرف تنگه هرمز هست امنیتش برای ما بیشتر است؛ یعنی اگر ما به هر دلیلی بخواهیم راه امریکا را به تنگه هرمز، به خلیج فارس ببندیم خودمان هم بسته می‌شویم، چون بندرعباس اینجاست دیگر، تنگه اینجاست، چابهار اینجاست؛ چابهار به دریای عمان و دریای هند راه دارد راحت می‌شود کار کنیم،‌
• اقدامات استقلال طلبانه هند در مقابل امریکا از جمله خرید سامانه اس 400 از روسیه حتماً ادامه خواهد داشت؛ می‌خواهد با هر دو قدرت موازنه داشته باشد چرا که هندوستان درجهت چندقطبی شدن حرکت می‌کند.
• قراردادی به نام NSG بسته می‌شود، در این قرارداد به این‌ها اجازه داده می‌شود که در انرژی هسته‌ای غیرنظامی بتوانند فعالیت کنند؛ وقتی
• ارتباط ایران با کشمیر خیلی خوب است، آن‌ها مدافع ما هستند، آنجا را خودشان ایران صغیر نامیدند.
• هند به هیچ کس نه نمی‌گوید، این سیاستش است؛ تلاش می­کند با همه کار کند و حداقل نه نگوید تا فضا برای همکاری در آینده برایش فراهم باشد.