اعتراضات، انتخابات و سیاست خارجی آمریکا

خلاصه:

پس از گسترش اعتراضات مدنی در آمریکا و در فاصله 4 ماهه تا انتخابات سرنوشت ساز 2020، سیزدهمین نشست علمی رویداد استراتژیک با موضوع «اعتراضات، انتخابات و سیاست خارجی آمریکا» توسط گروه روابط بین الملل پژوهشکده تحقیقات راهبردی و با حضور دکتر رحیم بایزیدی (مدیر گروه روابط بین الملل پژوهشکده تحقیقات راهبردی)، دکتر فواد ایزدی (استاد مطالعات آمریکای دانشکده مطالعات جهان)، دکتر حسن حسینی (استاد مطالعات آمریکا در دانشگاه تهران) و دکتر محمد جمشیدی (استاد گروه مطالعات منطقه ای دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران)، با هدف بررسی ابعاد مختلف این تحولات، برگزار گردید.

دکتر رحیم بایزیدی:

در ابتدای نشست دکتر رحیم بایزیدی مدیر گروه روابط بین الملل پژوهشکده تحقیقات راهبردی، به تحولات پرشتاب در داخل آمریکا شامل بحران کرونا، افزایش نرخ بیکاری و در نهایت شکل گیری اعتراضات مدنی اشاره کرد که می تواند بر انتخابات و حتی سیاست خارجی این کشور اثرگذار باشد. دکتر بایزیدی ضمن برشمردن برخی از جنبه های نابرابری توزیعی، آموزشی و بهداشتی؛ جهت گیری اعتراضات را معطوف به برخی از ساختارهای تبعیض آمیز و همچنین برخی از سیاست های دولت فعلی آمریکا می داند.

مهم ترین اثر سیاسی که شکل گیری اعتراضات مدنی در آمریکا برجای گذاشته، تغییر در افکار عمومی این کشور در فاصله 4 ماهه تا انتخابات 2020 است. لذا پرسش ابتدایی که دکتر بایزیدی مطرح کرد تاثیرگذاری حرکت های اعتراضی آمریکا بر انتخابات نوامبر 2020 است.

تعمیق اختلافات یا شکاف های سیاسی و هویتی در آمریکا، موضوع دیگری است که در برهه زمانی کنونی مطرح شده و این سوال را در ذهن ناظران ایجاد می کند که تاثیر عامل هویت بر تعاملات دولت – ملت در آمریکا چگونه است؟

در نهایت اینکه نقطه اتصال تحولات داخلی آمریکا با نظام بین الملل، عمدتا از رهگذر سیاست خارجی این کشور صورت می پذیرد. در سناریوهای دوگانه انتخاباتی، روابط آمریکا با سایر کشورها می تواند در یکی از 2 مسیرِ تداوم روند فعلی یا اصلاح این مسیر حرکت کند. به عنوان مثال، پیروزی ترامپ (که می توان گفت راست گرا ترین رئیس جمهور آمریکا در چند دهه اخیر است) در انتخابات 2020 و همزمانی آن با تداوم رهبری شی جین پینگ (که چپ گراترین رهبر چین در 42 سال اخیر است)، باعث خواهد شد تا شاهد یک دوره پرتنش دو ساله (پایان دوره فعلی رهبری شی) بین قدرت های اول و دوم جهان باشیم.

معادلات داخلی آمریکا و به خصوص نتیجه انتخابات این کشور، برای روسیه، اروپا، آسیا و منطقه خاورمیانه هم حائز اهمیت است. به خصوص در مورد ایران، شاید در هیچ برهه ای از تاریخ 40 سال اخیر، اینچنین انتخابات آمریکا بر زیست اقتصادی و سیاسی ایرانیان و به طور خاص گفتمان های رقیب در عرصه سیاست خارجی کشور، اثرگذار نبوده است. با توجه به اهمیت این موضوع، مسئله دیگری که مطرح می شود، چشم انداز سیاست خارجی آمریکا در سال های پیش رو است.

دکتر فواد ایزدی:

در بخش اول سخنرانی، دکتر ایزدی به اثرگذاری تحولات آمریکا بر انتخابات این کشور پرداخت. وی اظهار داشت که متغیرهای متعددی در انتخابات آمریکا نقش دارند و مسلماً هرچه تعداد متغیرهای افزایش یابد، پیش بینی نتیجه انتخابات در آمریکا دشوارتر می شود. در حال حاضر همه گیری ویروس کرونا، وضعیت اقتصادی آمریکا و تظاهرات ضد نژادپرستی را می توان به عنوان سه متغیر تأثیرگذار بر انتخابات این کشور ارزیابی کرد.

همه گیری ویروس کرونا در ایالات متحده می تواند بر مشارکت در انتخابات و تعداد رأی دهندگان تأثیر بگذارد. هرچه تعداد رأی دهندگان بیشتر باشد، نتیجه انتخابات به نفع دموکرات ها و هرچه میزان مشارکت کمتر باشد به نفع جمهوری خواهان است. از این رو دموکرات ها بر ایجاد سازوکارهای رأی گیری از راه دور تأکید می کنند، اما جمهوری خواهان و ترامپ نظر مخالفی دارند.

در رابطه با وضعیت اقتصادی آمریکا پس از شیوع کرونا و افزایش بیکاری ها ترامپ مدعی است که بهبود وضعیت اقتصادی این کشور در گرو پیروزی مجدد او می باشد و دولت او در حل و فصل معضلات اقتصادی به مراتب کارآمدتر از جناح رقیب عمل می کند، از این رو در تلاش است تا با طرح چشم اندازهای اقتصادی، از وضعیت فعلی به نفع خود بهره برداری کند.

در مسئله تظاهرات ضدنژادپرستی اخیر نیز جریان های مختلف به دنبال بهره برداری های خود هستند، یک طیف دولت ترامپ را مورد سرزنش قرار می دهد و از سوی دیگر جمهوری خواهان و شخص ترامپ با بزرگنمایی اتفاقات اخیر در پی جلب آرای سفیدپوستان هستند. با این وجود، نکته حائز اهمیت این است که آمریکا درگیر تغییرات دموگرافیک است.

مطابق با تحقیقات صورت گرفته، تا سال 2045 جمعیت رنگین پوست آمریکا در اکثریت قرار می گیرد و تا سال 2030 جمعیت زیر 30 سال آمریکا را اکثریت رنگین پوست تشکیل می دهد. این موضوع می تواند به معنای تغییر نگرش به سیاست نیز باشد چراکه رویکرد استکباری آمریکا نسبت به سایرین، ریشه در نژادپرستی این کشور دارد. از این جهت چون ترکیب دموگرافیک ایالات متحده در حال تغییر است، رویکردهای این کشور نیز به مرور تغییر خواهد کرد.

دکتر حسن حسینی:

در بخش دوم سخنرانی، دکتر حسینی ضمن تأکید بر اینکه ما ایالات متحده را آنطور که باید و شاید نمی‌شناسیم به این موضوع اشاره کرد که ما با یک آمریکای واحد مواجه نیستیم بلکه یک جامعه چندقطبی نامتقارن پیش روی ماست که نمی توان به آن، نگاه سطحی و مطلق گرایانه داشت. 

باید به ایالات متحده یک نگاه تمدنی داشت و نمی توان صرفاً به چشم آسیب شناسی به آمریکا نگاه کرد. ما برای تحلیل این کشور با روایت ها، واقعیت ها و حقیقت هایی مواجهیم. همچنین بین خبر، اطلاعات و اطلاعات استراتژیک نیز تفاوت بسیار است. از این جهت نمی توان تحلیل خود را صرفاً بر روایت ها و اخبار منتشر شده از رسانه های این کشور متکی ساخت، بلکه برای شناخت دقیق آمریکا باید از میان روایت های متعدد و متکثر، حقیقت را درک کرد که تحقق این موضوع به تحقیق گسترده بستگی دارد.

نمی توان اعتراضات ضد نژادپرستی آمریکا را به کل جامعه این کشور تعمیم دهیم. ما به طیف خاموش توجهی نداریم و از این جهت نمی توان سریعا و قطعا نسبت به انتخابات این کشور اظهارنظر کرد. از این رو در رابطه با ایالات متحده، ما با مسائل پیچیده ای مواجهیم که نمی توان آن ها را به گزاره های کلی تقلیل داد و ساده سازی کرد. نگرش سطحی نسبت به مسائل آمریکا صرفاً می تواند تصمیم سازان و سیاست گذاران را دچار خطای راهبردی کند.

دکتر محمد جمشیدی:

دکتر جمشیدی در بخش سوم سخنرانی، با اشاره به این موضوع که مفروضات سیاستمداران آمریکایی نسبت به نظام بین الملل تغییر کرده، اظهار داشت که نظم بین الملل لیبرال با چالش مواجه شده و رقابت راهبردی قدرت های بزرگ به عنوان یک مؤلفه جدید، راهنمای عمل ایالات متحده قرار گرفته است.

نظام بین الملل در وضعیت گذار به سر می برد و قدرت و ثروت از غرب به شرق در حال انتقال است. زنجیره های بلوک قدرت در حال شکل گیری هستند، شاخص های دموکراسی کمرنگ شده و به تدریج با یک جهان پساغربی مواجه می شویم. هدف اصلی آمریکا مهار دولت های چین و روسیه در مرحله اول و ایران و کره شمالی در مرحله بعد است.

یکی از موفقیت های دولت ترامپ اجماع داخلی است که پیرامون تهدید چین ایجاد کرده است، از این رو چین امکان تعامل بلندمدت با دولت او را منتفی می بیند. ترامپ همچنین به طور مکرر شائبه مداخله کنشگران خارجی در انتخابات آمریکا را مطرح می کند و با ایجاد حس تهدید برای شهروندان آمریکایی، مخصوصاً سفیدپوستان در صدد جلب آرای آن ها است. 

با توجه به تغییر نگرش آمریکا نسبت به نظام بین الملل به نظر نمی رسد اعتراضات داخلی آمریکا تغییر قابل توجهی در سیاست خارجی این کشور ایجاد کند، اما اگر قرار باشد وضعیت داخلی به نحوی پیش برود که ترامپ در انتخابات ناکام باشد، امکان یک ماجراجویی خارجی وجود دارد. به عبارت دیگر ترامپ ممکن است از سیاست خارجی برای تأثیر بر انتخابات استفاده کند.