«خاورمیانه پساداعش؛ کاهش یا استمرار خشونت‌های بنیادگرا»

از دهه 2000 به این‌سو با گسترش شتابان جهانی‌شدن و دگرگونی در جنبش‌های اجتماعی و بنیادگرا، معمای امنیت بسیار پیچیده شده است. با تشدید دخالت‌ها و نقش‌آفرینی‌های منفی قدرت‌های منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای و گروه‌های هویت‌بنیاد مذهبی، قومی و سلفی- تکفیری به‌ویژه داعش در خاورمیانه، پیچیده‌تر شدن معمای امنیت در این منطقه بیش از مناطق دیگر مشاهده شده است. این پژوهش با روش تبیینی- تحلیلی و آینده‌پژوهی و از منظر جامعه‌شناختی سیاسی درصدد ارائه پاسخ تحلیلی به این پرسش بوده است که «آینده امنیت خاورمیانه پساداعش چگونه خواهد بود؟» فرضیه پژوهش بر این امر استوار بوده که نهادینه شدن و ریشه‌دار بودن تفکر بنیادگرا و استمرار بسترهای شکل‌گیری گروه‌های تکفیری- سلفی همچون تحقیر و تهدیدهای هویت‌بنیاد دینی از ناحیه جهانی‌شدن و جهانی‌سازی شتابان ارزش‌ها و فرهنگ سکولار غربی، فقر، نابرابری و شکاف طبقاتی ناشی از نوسازی و توسعه وابسته به غرب و جهانی‌شدن اقتصاد نئولیبرال، حکومت‌های ناکارآمد، وابستگی سیاسی حکومت‌های منطقه به غرب و دلایلی از این دست، سبب شده است که خاورمیانه پساداعش، شاهد استمرار ناامنی و خشونت‌های ناشی از ظهور گروه‌های تکفیری جدید باشد. یافته‌های این پژوهش نشان داده است که تا وقتی بسترها و نارضایتی‌های یادشده وجود داشته باشد، تفکر داعشی و تکفیری به‌ویژه در بدنه‌های اجتماعی حفظ خواهد شد و با شکست داعش از بین نخواهد رفت! در واقع خشونت‌های تکفیری در منطقه با ترتیبات سیاسی- نظامی و بین‌المللی شاید به‌صورت موقتی کاهش یابند، اما از بین نمی‌روند! بر این اساس نیازمند ایجاد بسترهای فکری و اجتماعی و جنبش اجتماعی فرا منطقه‌ای با عضوگیری از نخبگان و فعالان صلح بر ورای تعصبات مذهبی، فرقه‌ای و ملی- قومی، همراه با اصلاح فکری و باوری در بدنه اجتماعی یا توده‌ها بوده است.