تحریم‌های کنگره در متن راهبرد جدید آمریکا در برابر ایران

با تصویب تحریم‌های جدید علیه ایران در سنای  آمریکا بحث بر سر نقض متن یا روح برجام شدت گرفته است. فارغ از آنکه پاسخ صریح و مشخص به این پرسش چه باشد، ضرورت درک مختصات سیاست جدید دولت آمریکا در قبال ایران در تصویری بزرگتر از یک سو و ضرورت آمادگی ایران برای آن از سوی دیگر مسئله‌ای است که توجه به آن پس از تصویب تحریم‌های جدید بیش از پیش باید مورد توجه قرار گیرد. این گزارش به نگاه  آمریکا به آنچه " تهدید ایران"  گفته می‌شود و همچنین  هدف و راهبردهای امریکا در قبال ایران در بستر تحریم های جدید می‌پردازد.
تهدید ایران
شاید مهمترین نقطه تمایز اوباما با ترامپ از منظر نوع نگاه به "تهدیدات" ایران در آن باشد که اوباما قایل به " تفکیک تهدیدات" و حل مجزای آن‌ها بود حال آنکه نگاه ترامپ معطوف به "تجمیع تهدیدات" و تفکیک‌ناپذیری آن‌هاست. اساسا تفکیک‌پذیری تهدیدات  یکی از سنگ بناهای به نتیجه رسیدن توافق اتمی به شمار می‌رود  که اساس آن تمرکز بر مسله هسته‌ای و اجتناب از ورود به سایر حوزه‌ها بود. به گفته رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا، تهدیدات ایران اساسا تفکیک‌ناپذیرند و یکی از ایرادات برجام آن است تهدید هسته ای و تهدید منطقه ای ایران را مجزا کرد و در نهایت کند کردن تهدبد هسته ای ایران به تند شدن لبه تهدید منطقه ای ایران انجامید. بر این اساس آمریکا در حال تدوین یک" سیاست  جامع"  در قبال ایران است که اساس آن بر نگاه یکپارچه و تجمیعی به تهدیدات از جانب ایران است.
در متن تحریم " مقابله با فعالیت های ثبات زدای ایران"  که به تصویب سنای آمریکا رسیده است  ، تهدید ایران  به  دو قسمت " تهدیدات متعارف" و " تهدیدات نا متقارن" تقسیم شده است . علاوه بر آن منشا تهدیدات و عامل آنچه " فعالیت های ثبات زدای ایران" نامیده می شود سپاه پاسداران معرفی شده است:
تهدیدات متعارف ایران :
 دستیابی ، توسعه و بکارگیری موشک های بالستیک و کروز، هواپیما های بدون سرنشین، توانایی های تهاجمی دریایی و ...
تهدیدات نامتقارن ایران:
توانایی و اندازه سپاه پاسداران از جمله نیروی قدس ، توانایی و اندازه عملیات‌های سایبری ایران، میزان حمایت از حزب الله ، حماس، گروههای ویژه در عراق ، بشار اسد، حوثیها. همچنین گستره و اهداف ایران در عملیات های اطلاعاتی و تبلیغاتی.
فعالیت‌های ثبات‌زدای ایران:
•    تسلیح سازمانهای تروریستی خارجی؛
•     مداخله ایران در خطوط کشتی رانی تجاری بین المللی؛
•     تلاش در جهت تضعیف یا براندازی دولت هایی به رسمیت شناخته شده بین المللی در خاورمیانه؛
•    حمایت از دولت بشار اسد (حمایت مالی نظامی و پر سنلی به دولت اسد از یک سو و حمایت و خط دهی به بازیگران مسلحی که نه سوری و نه ایرانی اند ولی اقداماتشان به نیابت از رژیم اسد است).

هدف و راهبرد
 عمده هدف آمریکا در قبال ایران مهار  و معکوس کردن نفوذ منطقه‌ای ایران. برای تامین هدف یاد شده آمریکا مجموعه ای از راهبرد ها را در سطح داخلی، منطقه ای و بین المللی دنبال می کند.
 
    راهبرد داخلی:
راهبرد داخلی معطوف به اقداماتی است که حاکمیت آمریکا راسا در قبال ایران بکار می گیرد از جمله وضع تحریم ها  از جانب کنگره و رییس جمهور و افزودن نام افراد و شرکت های جدید به فهرست تحریمی وزارت خزانه داری و  یا فرمان های اجرایی ضد ایرانی  رییس جمهور .
 رویکرد دو مرحله‌ای "لغو  و ضربه"(١)
این تعبیر توصیفی است از سیاست جدید آمریکا در قبال ایران بدان معنا که  دولت ترامپ در صدد است تا با لغو برخی از تحریم ها و گسترش هم زمان دیگر تحریم ها برای تدوین  یک راهبرد جدید در قبال ایران وقت بخرد.(٢)  بر این اساس تحریم جدید کنگره علیه ایران  بعد از تمدید برداشتن تحریم ها در بخش صادرات نفت ایران به مدت ٦ ماه از سوی ترامپ در راستای همین رویکرد است. این در حالی است که امریکا در حال بازنگری و تدوین یک "سیاست جامع" در قبال ایران است و تا زمانی که تدوین این سیاست نهایی نشده است آمریکا رویکرد " لغو – ضربه" را ادامه خواهد داد.  این رویکردی بسیار کارآمد برای آمریکا خواهد بود  چراکه نتیجه آن مخابره این پیام به بانک‌ها و شرکت‌های خارجی است که معامله با کشوری که اسیر مجموعه ای گسترده از " تحریم‌های غیر هسته‌ای" است بسیار پر ریسک خواهدبود .


    راهبرد منطقه‌ای:
راهبرد منطقه‌ای آمریکا معطوف به شناسایی وهمراه کردن کشورهایی است که هدف مشترک "مهار ایران " را دارند. چنانچه از بخش 3 متن تحریم بر می آید ( راهبرد منطقه ای برای مهار تهدیدات متعارف و نا متقارن ایران در خاورمیانه و شمال آفریقا)
گام نخست تحریم به " راهبرد منطقه ای " برای مهارایران می‌پردازد که در آن آمریکا اقدامی مستقیم از جانب خود در منطقه را تعریف نکرده بلکه نگاهش واسطه‌ای و با تمرکز بر بازیگران منطقه‌ای است.
مهمترین المان های راهبرد منطقه ای واسطه ای آمریکا  به قرار زیر است:
•    شناسایی کشورهایی که هدف مشترک "مهار فعالیت های ثبات زدای ایران" را دارند؛
•    شناسایی توانایی‌ها، کمک و سهمی که هر یک از این کشور ها در مهار ایران داشته‌اند و اقدامات و سهم اضافی که می توانند برای کمک بیشتر به عهده بگیرند.

    راهبرد بین المللی:
آمریکا  در صدد است تا در امتداد راهبرد  داخلی و منطقه ای خود در قبال ایران دوباره و مشابه آنچه در فرآیند پرونده هسته‌ای رخ داد دست به " امنیتی کردن ایران" بزند. گام‌های زیر در راستای امنیتی شدن ایران صورت می‌گیرد:
•    فرسایش برجام (حفظ متن/ نقض روح)
•    فشار به سازمانها و موسسات بین‌المللی در جهت اقدام علیه ایران . از جمله فشار به " گروه ویژه اقدام مالی" FATF  برای بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران.(٣) این گروه به زودی در اسپانیا در خصوص اقدامات یکساله ایران برای شفافیت مالی و تمدید لغو یا بازگرداندن تحریم‌ها تصمیم‌گیری می‌کند.
•    اقناع بین‌المللی نسبت به استمرار " تهدید ایران" حتی با وجود توافق هسته‌ای. تصویب تحریم‌هایی که از حمایت قاطع  دو حزبی برخوردار است در قیاس با فرمان‌های اجرایی که توسط شخص ترامپ صادر می‌شود قدرت اثرگذاری بیشتری خواهد داشت.
با توجه به توضیحات فوق لازم است جمهوری اسلامی ایران نکاتی را برای بازیگری خود در این رابطه مد نظر قرار دهد.

[1] 'Waive-and-Slap' approach

[2] Mark Dubowitz and David Albright " Trump tries a 'Waive-and-Slap' approach to Tehran, The Wal street Journal, May 17, 2017.

[3] Joseph I. Liberman and Mark S.Kirk, " Iran has squandered its chance to avoid sanctions", The Wall Street Journal, June 19, 2017.