تحلیلی بر وضعیت موجود آموزش و پرورش در کشور

تغییر، نوآوری، تحول، خلاقیت و میل به کمال از خصوصیات بارز آدمی و در عین حال از مهم‌ترین رسالت‌های او است. جهان آفرینش نیز نظام تحول‌آفرین و دگرگون‌ساز است و اگر جز این بود راه به تکامل، رشد و تعالی نداشت. تاریخ گذشتة نظام خلقت به ما چنین می‌آموزد که دیروز غیر از امروز و امروز غیر از فرداست و بی‌شک فردا و فرداهای پس از آن غیر از امروز خواهند بود. بنابراین آنان که امروز در این محیط زندگی می‌کنند، موظفند اوضاع و مقتضیات زمان خود را ارزیابی کنند و همزمان نیز باید با اصلاح و تحرک و پویش، زمینه‌ساز آینده‌ای درخشان و رو به رشد باشند.

تحولاتی که در جهان کنونی ظاهر شده است، در بعد کمیت آن‌چنان فراگیر و گسترده است که همة گسترة گیتی و همة ابعاد زندگی بشر را دربرگرفته است. به قولی، اکنون پهنة ارض به دهکده‌ای کوچک می‌ماند که تمامی رخدادهای آن را از نیک و بد، همة ساکنانش می‌بینند، می‌فهمند و ارزیابی می‌کنند.

همین نکته باعث می‌شود مسیر تحولات، همه‌گیر شود و گریز از این دگرگونی‌ها و مقاومت در برابر آنها ناممکن باشد. البته بدیهی است که هر تحولی فی نفسه مفید و ارزشمند نیست و همواره و به مفهوم مطلق، در ذات خود با اصلاح و رشد و تعالی همراه نمی‌شود. این ما هستیم که باید تحولات را ارزیابی کنیم و نیکی‌ها را از پلیدی‌ها مجزا نماییم، آنچه را با اختصاصات فرهنگ و اعتقادات‌مان همخوان است، برگزینیم و آنچه را با ارزش‌های‌مان به معارضه می‌پردازد، نفی کنیم. لازمة اثبات حقانیت اعتقادمان نیز نه فقط مشارکت در تحولات ارزشمند اخلاقی، انسانی، تربیتی که حتی پیشرو بودن در این مسیر است. آن هنگام که اعلام می‌کنیم اسلام قادر است جهان نوین را اداره کند و روزی سرنوشت جهان به دست انسان‌های مؤمن و مسلمان رقم خواهد خورد، باید برنامه‌ای برای اجرای این تحول عمیق در نظام نابرابر جهانی پی افکنده باشیم. چنین رویدادی جز با اصلاح تفکر و بینش میسر نخواهد بود.

تعبیر نظام فکری و بینش، سنگ بنای هر تحول است. همین تغییر در نگرش‌ها و بینش‌ها است که به تحول نظام اجرایی و اداری در هر مجموعه منجر می‌شود. از آنجا که مساعدترین و حساس‌ترین موضوع در نظام فکری هر کشور، بخش تعلیم و تربیت آن کشور است و پویایی و خلاقیت این بخش به پویایی و تحول عمیق در سطح کشور می‌انجامد، لذا باید نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران را چنان متحول ساخت که بتواند انسان‌هایی اندیشمند، آگاه، مؤمن، خلاق و پویا تربیت کند. انسان‌هایی که در همة ابعاد زندگی اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی جامعه، منشأ برکت و تحول باشند.

بنابراین نقش آموزش و پرورش در آیندة تحولات کشور، نقشی محوری و کلیدی است و همین نکته بر ضرورت بررسی ویژگی‌های کنونی آموزش و پرورش می‌افزاید. برای برنامه‌ریزی آینده و حضور قوی در عرصة تحولات اندیشمندانة جهان، راهی جز نقد شرایط حاضر و یافتن نقاط کاستی نظام حاضر و ارائة راهکار برای بهبود آنها نمی‌ماند و به همین سبب لازم است ناکارآیی آموزش و پرورش مورد بحث قرار گیرد.