اجلاس سران اتحادیه اروپا در آستانه برگزاری شصتمین سالگرد تاسیس پیمان رم: روندها و تحلیل‌ها

چکیده:

اجلاس سران اتحادیه اروپا روز پنجشنبه و جمعه ٢٠-١٩ اسفند ١٣٩٥ ( ٩ و ١٠ مارس ٢٠١٧) در بروکسل برگزار شد. این اجلاس در حقیقت به منظور هماهنگی برگزاری مراسم شصتمین سالگرد تاسیس جامعه اروپایی و انعقاد قرارداد سال ١٩٥٧ رم است که قرار است روز ٥ فروردین ١٣٩٦ ( ٢٥ مارس ٢٠١٧) در شهر رم با تشریفات خاصی برگزار گردد. قبل از این اجلاس، سران کشورهای فرانسه، ‌آلمان، ‌اسپانیا و ایتالیا در نشست ورسای( در کاخ ورسای) همزمان با تلاش اتحادیه اروپا برای یافتن راهی جهت تقویت این بلوک پس از خروج بریتانیا، خواهان اصلاحاتی شدند تا به موجب آن سطح مسئولیت‌ در قبال اتحادیه اروپا تعیین گردد. در این راستا ایده «تعهد در حد توان» در قبال اتحادیه اروپا و مفهوم اروپا با «سرعت‌های متفاوت» که در آن تعدادی از کشورهای اتحادیه اروپا در مسائل دفاعی و اقتصادی متحدتر عمل کنند در حالی که به سایر کشورها اجازه خواهد داد تا در زمان مقتضی خود را به این کشورها برسانند، مورد بررسی و مذاکره قرار گرفت. با این حال اعضای کوچکتر این اتحادیه به ویژه لهستان و مجارستان مخالفت‌هایی با چنین اقداماتی نشان داده‌اند. قبل از این نیز ژان کلود یونکر رئیس کمیسیون اروپا گزینه‌های تبدیل شدن اتحادیه اروپا به «یک بازار مشترک»، «تدوام شرایط فعلی»،‌ «کاهش نفوذ بروکسل»، «پیشبرد مسیری فدرالی‌تر» یا ایجاد یک« اتحادیه اروپا با میزان تعهدات متفاوت» را بعد از برکسیت مطرح کرده بود.

رهبران ٢٨ کشور در اجلاس بروکسل بر مسائلی چون اشتغال، آینده اروپا، مهاجرت و غرب بالکان تمرکز بیشتری داشتند. علاوه بر موارد بالا و مذاکراتی در خصوص اروپای بعد از برکسیت و چگونگی برخورد با بریتانیای خارج از اتحادیه اروپا، سران اتحادیه اروپا دونالد توسک را بار دیگر به عنوان رئیس شورای اروپا برای دوره زمانی از اول ژوئن ٢٠١٧ تا ٣٠ نوامبر ٢٠١٩ انتخاب کردند(دوره فعلی ریاست دونالد توسک بر شورای اروپا در ماه می به پایان می رسد).

میشل بارنیه مذاکره‌کننده ارشد کمیسیون اروپا در مورد خروج انگلیس از اتحادیه اروپا تاکید کرده است که لندن در صورت برکسیت با یک پرداخت ٥٠ میلیارد پوندی مواجه خواهد شد. وی گفته که انگلیس بایستی این مبلغ را که در اولویت مذاکرات بروکسل با لندن خواهد بود، پرداخت کند و این مساله به ترزا می نیز هشدار داده‌ شده است. این مبلغ که اتحادیه اروپا آن را پیش شرط خروج بریتانیا عنوان کرده است شامل تعهد انگلیس به پرداخت سهمیه‌اش از بودجه اتحادیه اروپا تا سال ٢٠٢٠ میلادی و نیز ضمانت مربوط به وام‌ها و بدهی‌های مربوط به حقوق بازنشستگی اتباع انگلیسی که برای اتحادیه اروپا کار می‌کنند، است.

از دیگر مباحث مطرح شده در این اجلاس حقوق شهروندان اتحادیه در بریتانیا و بالعکس در فرایند برکسیت بود. با توجه به تعداد قابل توجه حضور شهروندان طرفین در کشورهای همدیگر، حفظ حقوق شهروندان اروپایی مقیم انگلیس و انگلیسی های مقیم اروپا از اولین مسایلی خواهد بود که در مذاکرات برکسیت مطرح خواهد کرد. در این راستا «گای ورهوفستاد» مذاکره کننده ارشد برکسیت از سوی پارلمان اروپا روز جمعه در سخنانی بر لزوم حفظ تابعیت اروپایی شهروندان انگلیسی پس از خروج کشورشان از اتحادیه اروپا تاکید کرد. وی که از طرف پارلمان اروپا مسئول پیگیری این بخش از مذاکرات در فرایند اولیه خروج هست، پیشتر نیز طی اظهاراتی در اندیشکده چتم هاوس در انگلیس گفته بود که بررسی ها برای یافتن راه حلی که بر اساس آن تابعیت اروپایی شهروندان انگلیسی حفظ شود در جریان است.

همزمان با این تحولات و در راستای تقویت همگرایی ها به مناسبت شصتمین سالگرد تاسیس پیمان رم، وزرای دفاع و خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا در نشست روز دوشنبه خود در بروکسل نخستین گام را برای ایجاد یک ارتش واحد اروپایی برداشتند. بر اساس این نشست قرار شد یک ستاد فرماندهی در بروکسل ایجاد شود که هدفش آموزش نیروهای نظامی است. این ستاد فرماندهی وظیفه اش تنها آموزش نیروهاست و در مسائل دیگر به طور مثال در درگیری های نظامی نمی تواند دخالت کند. تشکیل فرماندهی عملیاتی اتحادیۀ اروپا جهت تقویت تدابیر امنیتی و دفاعی اروپایی در بروکسل از مدتها پیش مورد بحث بود و در ماه سپتامبر ٢٠١٦، مسئول سیاست خارجی این اتحادیه اظهار امیدواری کرد این فرماندهی برای اقدامات متحد و دفاع از اعضای این اتحادیه از فصل نخست سال آیندۀ میلادی اجرایی شود. اقدامات مربوط به ایجاد مکانیسم دفاعی مستقل اروپایی با خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا که از مخالفان این طرح به شمار می رفت، با شدت بیشتری توسط فرانسه و آلمان پیگیری می شود. این مساله هم در«سند راهبرد جهانی اتحادیه اروپا در سیاست خارجی و امنیتی مشترک ٢٠١٦» و هم در اجلاس سران در براتیسلاوا(پایتخت اسلواکی) و اجلاس وزرای دفاع در سپتامبر ٢٠١٦ نیز مورد تاکید قرار گرفت و تصمیماتی از جمله ایجاد یک مقر اتحادیه اروپا برای عملیات های خارجی و ایجاد یک فرماندهی پزشکی مشترک و همکاری تسلیحاتی قدرتمندانه تر گرفته شد.