مهارتهای نو

خلاصه

معاونت پژوهش های بین المللی مرکز تحقیقات استراتژیک
در دنیای جهانی‌شده کنونی، ابتکار، نوآوری و ارتقای مهارتهای آموزشی و پژوهشی در راستای دستیابی به تفکر سیستمی از ضروریات مراکز پژوهشی استراتژیک می‌باشد. این مهارتها موجب ارتقای بهره‌وری در حوزه فردی و حداکثر سازی تامین منافع سازمانی و ملی می گردد.
با توجه به گستردگی مسائل کنونی دنیا و افزایش پیچیدگی آنها با توجه به رشد ساختارها و حصول شرایط اشباع سیستم ها که موجب افزایش وابستگی میان زیرسیستم ها می شود، گریزی از تفکر سیستمی نیست. تفکر سیستمی با عنوان یک رویکرد و نه یک توانمندی صرف می تواند ارزش آفرینی بالایی را ایجاد نماید. تفکر سیستمی متشکل از توانمندیهای زیر است:
١. دید کل نگر
٢. دید پویا و دینامیک
٣. دید حلقه بسته و بازخور
٤. دید توسعه گرا و قابل اشاعه
٥. دید ساختاری (با در نظر گرفتن تعامل ساختار، رفتار، فیزیک و نقاط ارتباطی)
٦. دید پیوسته و منقطع
٧. دید عملگرا
٨. دید علمی
هر چند حصول شرایط فوق کار سختی است، اما رویکردهای فوق ابزار قوی برای تحلیل مسائل کنونی دنیا می باشند. مسائل کنونی دنیا به دلیل پیچیدگی بالا و ارتباطات متعدد و گسترده، دارای ماهیت بین رشته ای و میان رشته ای هستند. رشته های جدید علمی فارغ از خط کشی، در میان علوم واقع می شوند و ذهن انسان نبایستی محدود به این حدود شود و نگرش مساله گرا برای حل و تعهد به پاسخ، دارای ارزش ذاتی برای محقق است.
نظر به اهمیت موارد فوق و ارتقاء دانش پژوهشگران در راستای دستیابی به تفکر سیستمی و هدفمند، کارگاهی آموزشی با سه موضوع "چگونه بنویسیم" ، "نقشه‌های ذهنی" ، و "چگونه ارائه دهیم " از طرف معاونت پژوهشهای روابط بین الملل مرکز تحقیقات استراتژیک برگزار گردید. این کارگاه علمی در روز دوشنبه نوزدهم خرداد ١٣٩٣ از ساعت ١٠:٠٠ تا ٠٠: ١٢ در محل سالن جلسات معاونت پژوهشهای روابط بین‌الملل مرکز تحقیقات استراتژیک برگزار گردید.
این جلسه با طرح مقدمه ای توسط دکتر عباس ملکی معاون پژوهشهای رواط بین الملل مرکز تحقیقات استراتژیک در ارتباط با جایگاه مهارتهای مختلف علمی و پژوهشی در علوم مهندسی و انسانی و لزوم بهره برداری موسسات علمی و پژوهشی از این مهارتها آغاز شد و با ارائه سه نفر از کارشناسان ارشد این حوزه دنبال گردید.
اولین سخنران این کارگاه علمی سرکار خانم دکتر الهام فخاری بود. ایشان مطلب خود را با عنوان "نقشه ذهنی" ارائه کردند. در این سخنرانی، ابتدا مفهوم پایه ای «مهارت» برای درک نقشه ذهنی تعریف شد و سپس با بیان اینکه طراحی نقشه ذهنی، یک مهارت است، به ویژگی ها و راه های کسب آن پرداخته شد. به این ترتیب، نقشه ذهنی به عنوان «پالایش کلمات و ایجاد یک شبکه سیستمی از کلمات مفید» تعریف و صرفه جویی به عنوان یکی از مهمترین دلایل ضرورت ایجاد آن مطرح شد. در ادامه سخنران به چگونگی طراحی نقشه های ذهنی پرداخت و حرکت از کل به جزء را در این زمینه کلیدی دانست. استفاده مناسب از رنگ ها و نهایتا ضرورت تشخیص درست گره ها نیز به عنوان دو نکته مهم دیگر در طراحی نقشه های ذهنی مورد تاکید قرار گرفت. از نکات قابل توجه سخنرانی ایشان، ارائه مطلب به صورت تعاملی و اخذ دیدگاه های شرکت کنندگان در مورد موضوع مورد بررسی بود.
سخنران دوم کارگاه آقای مهندس سعید دهقانی کارشناس ارشد بود که بحث خود را پیرامون "مهارت نوشتن" ارائه داد. ایشان مطلب خود را با ذکر مقدماتی پیرامون اهمیت یک نوشتار استاندارد آغاز کرد و با توضیح مراحل نوشتن ادامه داد. بنا بر مطالب مطرح شده از سوی وی، باز کردن ایده پیش نوشتار، سازماندهی، تهیه نخستین پیشنویس، بازبینی پیشنویس و نهایتا تهیه مطلب نهایی مهمترین مراحل یک نوشتن خوب به شمار می روند. در ابتدا و پیش از باز کردن موضوع، تصمیم به اینکه چه می نویسیم شامل (موضوع، هدف و مخاطبان) باید مورد توجه باشد. پس از روشن شدن این مسائل، می توان از سه روش توفان ذهنی، خوشه بندی، و نوشتن آزاد برای تهیه پیش نوشته استفاده کرد. روش توفان ذهنی مبتنی بر نوشتن هر کلید واژه ای است که به ذهن خطور می کند؛ روش خوشه بندی شبیه به همان طراحی نقشه ذهنی است و نوشتن آزاد به قلم آوردن هر آنچه است که به ذهن می رسد؛ تا در مراحل بعد مورد تغییر و تعدیل قرار بگیرند. پس از این قدم های اولیه، در مرحله بعد باید به سازماندهی نوشتار یعنی انتخاب آنچه باید بماند و آنچه حذف شود و تنظیم متن پرداخت. به این ترتیب و با یک سازماندهی خوب می توان به یک پیش نویس اولیه رسید که خود نیاز به بازنگری دارد تا نهایتا یک کپی نهایی به دست بیاید. ساختار مناسب یک نوشتار نیز مورد تاکید سخنران بود و وی توانایی نوشتن پاراگراف های مناسب را کلید نوشتن یک مقاله خوب دانست. به این ترتیب، در نوشتن پاراگراف ها باید ساختار مناسب شامل مقدمه، بدنه و نتیجه گیری رعایت شود.
سخنران آخر نشست آقای مهندس مجید رئوفی مطلب خود را عنوان نحوه یک ارائه خوب بیان کرد. در این سخنرانی بر اهمیت شناسایی مخاطب، ساختار مناسب یک ارائه، تمرین قبل از ارائه، استفاده از زبان بدن و پیش بینی سوالاتی که ممکن است بعد از ارائه مطرح شود تاکید شد. از دید سخنران، توانایی درگیر ساختن ذهن مخاطب با سوال اصلی نکته کلیدی در یک ارائه موفق است. به این ترتیب در یک ارائه خوب در چهار دقیقه نخست مشکل و سوال اصلی به گونه ای مطرح می شود که مخاطب تا انتها به دنبال دست یافتن به پاسخ آن باشد. یک ارائه خوب از 20-15 دقیقه تجاوز نمی کند. در کنار نحوه ارائه آنچه اهمیت دارد تهیه یک پاورپوینت خوب است که ویژگی های آن از سوی سخنران توضیح داده شد. این ویژگی ها خلاصه بودن متن، کوتاه بودن جملات، تجاوز نکردن جملات هر صفحه از شش سطر و کوتاه بودن تیتر را در بر می گیرد.
این نشست با کار گروهی اعضاء، ارائه پرسش ها و بیان دیدگاه های شرکت کنندگان ادامه یافت. در انتهای این نشست دکتر عباس ملکی با تشکر از سخنرانان و حاضران، این نوید را دادند که موضوع "مهارتهای نو" در دستور کار معاونت پژوهشهای روابط بین الملل مرکز تحقیقات استراتژیک قرار گرفته است و در چشم انداز فرارو به صورت سلسله وار از سوی این معاونت مورد بررسی قرار خواهد گرفت. دو ارائه از سه ارائه درجلسه به پیوست است. نرم افزار ارائه خانم فخاری نیز از طریق سایت xmind.com قابل پی گیریست .