چین، گروه بیست و گذار در نظم اقتصاد جهانی

 برای دریافت فایل  این مطلب اینجا را کلیک کنید

اجلاس سران گروه بیست در چهارم و پنجم سپتامبر سال 2016 در چین برگزار خواهد شد. اگرچه چین بیان داشته است که این دوره از اجلاس می­تواند به یکی از مثمرثمرترین اجلاس این گروه تاکنون تبدیل شود و مقامات مختلف این کشور هم تاکید نموده­­اند که تمرکز اساسی این اجلاس می­بایست بر مسائل و معضلات اقتصادی متمرکز باشد. اما واقعیت آن است که سایه مسائلی مانند منازعات دریای چین جنوبی و شرقی، چگونگی استقرار سامانه تاد در کره جنوبی و پرتاب و آزمایش موشک­های بالستیک توسط کره شمالی نیز بر این اجلاس سنگینی خواهد کرد. در ادامه تلاش می­شود تا نگاه چین به گروه بیست و تلاش این کشور برای استفاده از این سازه به عنوان یکی از اهرم­های مدیریت اقتصاد جهانی مورد بررسی قرار گیرد.

گروه بیست به عنوان یکی از محصولات نظم در حال­گذار اقتصادی تقریبا 80 درصد از حجم تجارت جهانی و  نزدیک به 70 درصد از جمعیت جهان را پوشش داده و همچنین می­تواند برای بازیگران و اقتصادهای نوظهوری مانند چین، پلتفورمی برای کسب و ایفای نقش­های جدید در روابط و سیاست بین­الملل باشد. چینی­ها به خوبی می­دانند که قاعده نویسی توسط این کشور در ابعاد و حوزه­های نظامی امری بسیار دشوار و شاید در مقطع کنونی ناممکن باشد. از اینرو حرکت به سمت حوزه­های نرم­تر به خصوص عرصه­های اقتصادی و تلاش برای فرمول­نویسی در این حوزه که می­تواند راحتر صورت گیرد، به یکی از دستورکارهای اساسی تصمیم­سازان چینی در مقطع کنونی تبدیل شده است. البته این مسئله را نباید به این معنا دانست که چینی­ها صرفا به این حوزه بسنده خواهند کرد بلکه شاید درست­تر آن باشد که بگوییم این کشور تلاش خواهد نمود تا در آینده بتواند از این اتصالات و فرمول نویسی اقتصادی، خروجی­های سیاسی و امنیتی نیز برداشت نماید..

برای فهم بهتر نگاه چین به گروه بیست و سایر نهادهای اقتصادی بین المللی،می­بایست در وهله اول فهم و ادراک چین از ساختار و نظم اقتصاد جهانی را شناخت. واقعیت آن است که از نظر بسیاری از تحلیل­گران چینی، نظم اقتصادی جهانی در حال طی کردن شرایط گذار و حرکت به سمت یک نظم جدید است. تسلط چنین برداشتی در میان نخبگان و تصمیم سازان چینی این کشور را به این مسئله رهنمون می­نماید که برنامه­ها و سیاستگذاری­های راهبردی خود را در این شرایط گذار به گونه­ای تنظیم نمایند که بتوانند از فرصت­های عجین شده و پیوند خورده با این شرایط گذار جهت افزایش نقش آفرینی بیشتر در معادلات اقتصادی بین المللی و شکل دهی به نظم اقتصادی آینده به نحو احسن استفاده نمایند. از اینرو گروه بیست که خود نیز محصول همین شرایط گذار می­باشد می­تواند به خوبی توسط چین به عنوان اهرمی برای ایفای کارویژه مدیریت اقتصاد جهانی مورد استفاده قرار گیرد. این نگاه کارکردگرایانه چین به خصوص از سال 2008 و آغاز بحران مالی و اقتصادی جهانی بیشتر در دستور کار قرار گرفت و از آن زمان تاکنون، این کشور تلاش داشته تا بهره­برداری بیشتری از این نهاد برای ایجاد چند صدایی در عرصه مدیریت کلان اقتصاد بین­الملل نماید. به بیان دیگر گروه بیست و ماهیت رفتار چین در این نهاد را می­توان به عنوان تمرینی برای شکل­دهی به نظم اقتصاد بین المللی مورد توجه قرار داد. همانگونه که در آغاز نیز تاکید شد، ادراک چین از نظم کلان اقتصاد بین الملل می­تواند سنگ­بنای تحلیلی مهمی برای چگونگی حرکت و برنامه­ریزی این کشور برای مدیریت اقتصاد بین الملل باشد. در این راستا می­توان این ادراک تصمیم­سازان چینی را اینگونه بیان داشت که نظم اقتصادی بین الملل در حال ورود به فاز سوم خود است. از نظر تحلیل­گران چینی نظم اقتصادی بین الملل در فاز اول و دوم خود بترتیب انگلستان و آمریکا محور بود و حال این نظم در حال ورود به فاز سوم خود یعنی فاز رقابت آمریکا با بازیگران و اقتصادهای نوظهور شده است. البته باید بیان داشت که این فاز از نظم و رقابت­های اقتصادی بسیار پیچیده بوده و نمی­توان قضاوت قطعی نسبت به خروجی آن بیان داشت. اما آنچه را که می­توان با قطعیت بیان داشت آن است که چینی­ها تلاش دارند تا در کوتاه­مدت و به موازات افزایش قدرت اقتصادی خود، مدیریت اقتصادی توسط غرب را به مدیریت مشترک اقتصادی شرق و غرب تغییر دهد.

در هر حال باید گفت که چینی­ها معتقدند که نظم اقتصاد جهانی در دوره گذار و بازسازی است و این مسئله فرصت مناسبی برای چین به منظور سامان­دهی به نظم اقتصاد بین­الملل می­تواند فراهم آورد. در همین راستا ایجاد نهادهایی مانند بانک سرمایه­گذاری زیرساخت آسیایی و همچنین استرتژی جاده ابریشم را نیز می­توان به عنوان یکی از سازه­ها و اهرم­های چین برای ایفای نقش فعال در این دوره بازسازی نظم اقتصادی مد نظر قرار داد. به بیان دیگر بانک سرمایه­گذاری زیرساخت آسیایی و جاده ابریشم از جمله محصولات مهم این کشور در نتیجه ادراک شرایط گذار در اقتصاد بین­الملل و تلاش برای فرمول نویسی جدید متناسب با منافع خود در این شرایط است.

مسئله مهم­ دیگری که می­توان دراین راستا مورد اشاره قرار داد آن است که همه آثار قدرت­یابی اقتصادی چین و نوع رفتار و تلاش این کشور برای ایفای نقش فعال در گروه بیست را نمی­توان منحصر به حوزه بین­الملل نمود بلکه حرکت لوکوموتیو انتظارات رو به افزایش جامعه داخلی چین و همچنین افزایش مشروعیت برای حزب کمونیست چین را نیز می­بایست در این راستا مد نظر قرار داد. ریاست و مدیریت چین در گروه بیست نشان می­دهد که دستاوردهای اقتصادی چین در طول سه دهه گذشته و مسیری که این کشور برای توسعه انتخاب کرده است، مسیر درست و موفقی بوده است و القا و تئوریزه نمودن این تصویر برای جامعه داخلی و افکار عمومی چین می­تواند مردم این کشور را تشویق نماید تا فداکاری بیشتری برای تحقق سوسیالیسمی با ویژگی­های چینی داشته باشند.