تأملی بر حساب ذخیره ارزی

خلاصه

مدیریت درآمدهای نفتی همواره به عنوان یکی از مباحث اساسی اقتصاد ایران بوده و هست. به منظور کاهش وابستگی اقتصادی به این درآمدها و چگونگی استفاده کارآمد از درآمدهای نفتی، ماده ٦٠ برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران به تشکیل حساب ذخیره ارزی اختصاص یافت.
در این نشست مجموعه بحث‌ها و آراء ارائه‌شده در گروه پژوهشی «برنامه و بودجه» معاونت پژوهش‏های اقتصادی مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام پیرامون «طرح نمایندگان مجلس شورای اسلامی در خصوص تبدیل حساب ذخیره ارزی به صندوق» آمده است. در این جلسه، اعضای گروه، بیاناتی ایراد کردند که چکیده آن در ذیل می‌آید.
بدون شک یکی از مهمترین و اساسی‌ترین مواد برنامه سوم اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران تشکیل حساب ذخیره ارزی در ماده 60 بود. خوشبختانه این ماده تحت عنوان ماده یک در برنامه چهارم تکرار شد. حساب ذخیره ارزی تجربه خوبی برای این کشور نفتی بود که همیشه جزو آرمانهایش بوده که این منبع تجدیدناپذیر و تمام‌شدنی را باید به یک سرمایه مولد و ماندنی برای کشور تبدیل نمود.
دو هدف ارزشمند برای تشکیل حساب ذخیره ارزی در نظر گرفته شد. یکی به ایجاد ظرفیت‌های تولیدی بخش غیر دولتی کمک می‌کرد و دومی، جلوی نوسانات منبع ارزی دولت را که به خاطر تغییرات احتمالی قیمت نفت صورت می‌گیرد، سد می‌کند.
از سالهای دور در کشور ما کاهش وابستگی اقتصاد و دولت به نفت مد نظر بوده است. اگر بخواهیم به نفت وابسته نباشیم ناگزیر باید درآمدهای حاصل از این منبع تجدیدناپذیر را به توسعه تکنولوژی، نوآوری و ظرفیت تولیدی تبدیل کنیم و این مهم در اهداف تشکیل حساب ذخیره ارزی در نظر گرفته شده است.