شاخص‌های انتخاب اصلح در انتخابات ۱۴۰۰

برنامه «گفتگوی سیاسی» رادیو گفتگو با موضوع «بررسی شاخص های انتخاب اصلح در انتخابات 1400 از دیدگاه امام خمینی (ره)» با حضور دکتر محمد رحیمیان (پژوهشگر پژوهشکده تحقیقات راهبردی) و دکتر علیرضا مهدویان (پژوهشگر پژوهشکده تحقیقات راهبردی) به روی آنتن رفت. در این گفتگو شاخص های انتخاب اصلح در انتخابات 1400 مورد بررسی و تبیین قرار گرفت و محمد رحیمیان به بیان نظرات خود پرداخت. خلاصه‌ای از نظرات ایشان را در سطور ذیل مشاهده می‌کنید.

مقدمه

سنجش اراده و خواست مردم در عرصه و کارزار انتخابات نمایان می شود. اساساً انتخابات آینه تمام نمای مردم سالاری دینی در کشور است. انتخابات ابزاری برای رسیدن به مردم سالاری محسوب می شود که در آن اراده مردم منجر به شکلگیری نهادهای سیاسی و تعیین مجریان آن می شود. رای دهندگان، مسئولین و نامزدهای انتخابات ارکان فرآیند انتخابات محسوب می شوند که هرکدام باید دارای شاخص و ویژگی هایی باشند تا چرخه انتخابات به سر منزل مقصود برسد.

خدمتگزاری به مردم در حکومت دینی از ویژگی های اصلی هر صاحب منصبی است

محمد رحیمیان در پاسخ به سوال ویژگی های فرد اصلح اشاره داشتند: مهمترین ویژگی نظام اسلامی قانون گرایی است. در اندیشه سیاسی حضرت امام، قانون و التزام عملی به قانون نمود ویژه ای دارد. ایشان به تبعیت از سیره امام علی (ع) قانون را معیار اصلی و تحقق بخش سعادت جامعه می داند. امام اعتقاد دارند برای رسیدن به یک انتخابات مطلوب، کاندیدهای انتخابات و طرفداران آنها باید در تمام مدت برگزاری انتخابات بویژه در زمان تبلیغات مطیع قانون بوده و خود را ملزم به اجرای آن بدانند.
همچنین کسی که می خواهد سکاندار مدیریت کلان کشور بشود باید دارای تجربه، تخصص و توانایی لازم برای انجام آن مسئولیت باشد. بایستی فردی روی کار آید که وظایفی همچون برنامه ریزی، سازماندهی، نظارت، کنترل و انگیزه داشته باشد.
اگر نامزد انتخابات سوابق درخشانی را در مناصب قبلی خود داشته باشد. در آن سمت تحولات شگرفی را بوجود آورده باشد. تعامل خوبی با مردم داشته، اجماع گروهی و حزبی به روی ایشان باشد، در برنامه های تلوزیونی برای حل مشکلات جامعه و عبور از بحران ها ایده و برنامه داشته باشد. لذا نیاز به تبلیغات اضافی ندارد. نامزدی که تنها با تکیه بر این که خود را نماینده بخشی از جامعه بداند (قوم؛ حزب و یا جریانی خاص) و با این موارد بخواهد رای بیاورد می تواند برای کشور آسیب زا باشد. حضرت امام فرمودند اگر ما به تکالیفی که خدای تبارک برای ما تعیین فرموده عمل کنیم باکی از این نداریم که شکست بخوریم.
خدمتگزاری به مردم در حکومت دینی از ویژگی های اصلی هر صاحب منصبی است و حضرت امام نیز همواره مسئولین را به خدمتگزاری به مردم و توجه به محرومین به عنوان صاحبان اصلی انقلاب توصیه می کنند. با این نگرش و اندیشه است که ایشان در انتخابات ریاست جمهوری و نمایندگان مجلس مردم را به انتخاب کسانی فرا می خواند که خدمتگزاری خود را به مردم در عمل به اثبات رسانده باشند. ایشان می فرمایند: دلسوز به ملت باشد، خدمتگزار به ملت باشد. رای خود را به شخصی که متعهد به اسلام و خدمتگزار به ملت و کشور و حامی مستضعفان است بدهید.

روحیه رفاه طلبی و راحت طلبی در تصمیم های مسئولان تاثیر سوء دارد

پژوهشگر پژوهشکده تحقیقات راهبردی در خصوص ساده زیستی مسئولان اذعان داشتند: ساده زیستی مسئولان و فرمانروایان از جمله آموزه های دینی است که همواره مورد تاکید بزرگان دین بوده است. حضرت امیر نمونه کاملی از ساده زیستی است که همواره مسئولین را به این امر دعوت و خود نیز به این مهم توجه می کردند. حضرت امام (ره) می فرمودند اگر بخواهید بی خوف و هراس در مقابل باطل بایستید و از حق دفاع کنید و ابر قدرتان و سلاح های پیشرفته آنان و شیاطین و توطئه های آنان در روح شما اثر نگذارد و شما را از میدان به در نکند خود را به ساده زیستن عادت دهید. مردان بزرگ که خدمت های بزرگ برای ملت های خود کرده اند اکثراً ساده زیست و بی علاقه به دنیا بوده اند.
بدون شک کسی که غرق در تجملات دنیایی باشد هرگز جرات ایستادگی در برابر زیاده خواهان و زورگویان را نخواهد داشت. یکی از دغدغه های حضرت امام (ره) روحیه رفاه طلبی و راحت طلبی در مسئولان بود که به تصمیمات انسان تاثیر گذار است و او را وارد صحنه دیگری از حیات سیاسی و اجتماعی خواهد کرد لذا ایشان در ادامه همین پیام به این نکته اساسی اشاره می کند که با زندگی اشرافی و مصرفی نمی توان ارزش های انسانی- اسلامی را حفظ کرد.
مطرح کردن شعارهای خارج از عرف و عدم تحقق آن مردم را نسبت به کارگزاران نظام ناامید می کند
رحیمیان در پاسخ به سوالی که نامزدها چه شاخص های بایستی داشته باشند که شکاف بین مردم و دولت عمیق نشود افزود: هر کشوری یکسری اصول و قوانینی را متناسب با خود دارد و کارگزاران و سیاستمداران متناسب با آن بایستی اجرا کنند. هر نامزدی که به عنوان کارگزار قرار است بر روی کار بیاید بایستی وعده ها و شعارهای خود را متناسب با سیاست های کلی نظام تنظیم کند. عدول کردن از قوانین کشور و دادن وعده های خارج از عرف و شعارهای که امکان تحقق آن وجود ندارد باعث می شود مردم نسبت به حاکمان خود دلسرد و ناامید شوند لذا وعده های انتخاباتی متناسب با واقعیت های کشور باشد.
نامزد در مواجه با مشکلات مردم باید خستگی ناپذیر بوده و برای حل این مشکلات همت جهادی داشته باشد. نماینده‌هایی که در مواجه با مشکلات، همت حل آن‌ها را نداشته باشند نباید در مجلس حضور داشته باشند، چرا که صندلی و مکان یک فرد دغدغه‌مند را اشغال کرده و هزینه بیت المال را هدر می‌دهند.
افراد در دوران پیش از انتخابات و فعالیت‌های تبلیغاتی خود ممکن است از سوی برخی افراد حمایت شوند، این حمایت‌ها از طریق مالی و سایر راه‌ها صورت می‌گیرد؛ بنابراین چنین فردی نمی‌تواند نماینده واقعی مردم باشد، چون همواره به فلان حزب و یا فلان شخص وابستگی دارد و باید برای جبران هزینه‌های انتخابات در جهت تحقق اهداف او تلاش کند.

تعهد دینی و اعتقاد به نظام اسلامی برای مسئولین و صاحب منصبان ضروری است

این پژوهشگر در پاسخ به سوال «چگونه می توان تشخیص داد که کدام نامزد با شاخص های امام خمینی (ره) نزدیک تر است؟» با اشاره به رهنمودها و توصیه های حضرت امام ویژگی های ذیل را اشاره داشت:

رای آگاهانه

رای دادن یک از مهمترین تصمیم گیری های یک فرد در طول حیات سیاسی هر فرد است. رای دهندگان بایستی منافع بلند مدت را بر احساسات و هیجانات زود گذر ترجیح دهند. رای دهنده با دقت و وسواس فرد مورد نظر خود را انتخاب کند چرا که این امر متضمن شناخت و آگاهی از فرد مورد نظر است. حضرت امام (ره) بارها تاکید داشتند که از انتخاب کورکورانه افراد خودداری کنید.
امام طی پیامی فرمودند امید است ملت مبارز و متعهد با مطالعه دقیق در سوابق اشخاص و گروه ها رای دهند. ایشان در بخش دیگر از همین پیام، انتخاب کنندگان قبل از رفتن به سر صندوق، منتخبین خود را با دقت تحلیل کنند. ایشان می فرمایند کسی که کورکورانه به فردی رای بدهد نزد خداوند مسئولیت دارد.

بررسی سوابق داوطلبین

یکی از راههای انتخاب آگاهانه بررسی سوابق افکار و توانمندی داوطلبین همراه با تفکر و تعقل است که باید مورد توجه رای دهندگان باشد. امام می فرمایند پیش از آنکه اشخاصی را انتخاب کنید سوابقشان را مطالعه کنید. در سمت ها و مناصب قبلی چگونه عمل کردند. سوابق خانوادگی شان به چه نحو است. عقاید شان چه هست و مقدار معلومات شان چه هست.

مشورت با صاحب نظران

یکی از آموزه های دینی ما مشورت کردن است. از سوی دیگر انتخابات یکی از تصمیمات مهم هر فرد است. در چنین شرایط مشورت گرفتن برای فرد اهمیت پیدا می کند. لذا فرد برای انتخاب آگاهانه و پس از مطالعه و بررسی سوابق افراد، برای بالا بردن میزان اطمینان خود مشورت با افراد صاحب نظر را در نظر بگیرد. امام می فرمایند در انتخابات تحت تاثیر کسی واقع نشوید. مردم با علما و اشخاص مورد اعتمادشان مشورت کنند بعد به فردی که خواستند رای دهند. همچنین ایشان می فرمایند که در تعیین رئیس جمهور و وکلای مجلس با طبقه تحصیل کرده، متعهد مشورت کنید.

عمل به تشخیص خود

برای انتخاب آگاهانه، انتخاب کننده پس از مشورت با صاحب نظران به آنچه خود تشخیص می دهد عمل نماید. حضرت امام پس از توصیه مردم و رای دهندگان به بررسی سوابق و مشورت با صاحب نظران در نهایت انتخاب را به خود مردم واگذار می کند و می فرمایند باید کوشش کنید که خودتان انتخاب کنید. ایشان در دیدار با دانشجویان می فرماید: همه چیز دست خودتان است. خودتان باید بگردید یک وکیل خوب تعیین کنید.

معتقد به اسلام و جمهوری اسلامی

اعتقاد و تعهد به اسلام و جمهوری اسلامی لازمه پذیرش مسئولیت در نظام اسلامی می باشد و حضرت امام با توجه به صدماتی که نمایندگان غیر متعهد در گذشته به کشور وارد نموده اند تعهد دینی و اعتقاد به نظام اسلامی را برای مسئولین و صاحب منصبان نظام اسلامی ضروری می داند. ایشان می فرمایند کسانی را انتخاب کنند که صد در صد مسلمان و معقد به احکام اسلام و مخالف با مکتب های انحرافی و معتقد به جمهوری اسلامی باشند.

وفادار به قانون اساسی و اصل ولایت فقیه

کسی که می خواهد عهده دار مسئولیت در یک جامعه شود باید به قوانین و هنجارهای آن جامعه نیز پایبند و وفادار باشد. ایشان می فرمایند: قانون اساسی یکی از ثمرات عظیم، بلکه بزرگترین ثمره جمهوری اسلامی است. لذا کسانی که به عنوان نامزد در انتخابات شرکت می کنند بایستی اعتقاد عملی به قانون اساسی و اصل ولایت فقیه داشته باشند.

مشارکت سیاسی بالا تکیه گاه هر دولتی است

محمد رحیمیان در پاسخ به سوال تاثیر انتخابات پرشور در سرمایه اجتماعی داخلی و خارجی افزود: هر چه میزان مشارکت سیاسی مردم افزایش پیدا کند باعث افزایش سرمایه اجتماعی نظام جمهوری اسلامی می شود. سرمایه اجتماعی را اعتماد اجتماعی، همبستگی و مشارکت اجتماعی شکل می دهد. مشارکت و حضور پرشور مردم باعث می شود در تصمیم گیری ها و سیاستگذاری ها داخلی، مردم به قانونگذاران خود اعتماد کنند. و در واقع در مواقع بحرانی و بزنگاه های حساس و مهم همبستگی ایجاد شود.
در عرصه بین المللی زمانی که کشورها و سازمان های بین المللی مشاهده کنند که یک دولت با پشتوانه مردمی روی کار آمده و از حمایت و پشتیبانی داخلی برخوردار است. نوع نگاه و دید نسبت به دولت متفاوت می شود. زمانی که پشتوانه و همبستگی پشت دولت نداشته باشد و مشارکت و حمایت از دولت پایین باشد این دولت، دولت ضعیف و نماینده اکثریت جامعه نیست. دولتی که مشارکت حداکثری را پشت سر خود ببیند از روی قدرت و دست بالا و برتر صحبت می کند و اجازه نمی دهد هر سازمان و کشوری به منافع وی تعدی و تجاوز کند. چرا که به خوبی می داند مورد حمایت مردم کشورش قرار دارد.

نامزدها متناسب با سیاست های کلان کشور برنامه و شعار دهند

پژوهشگر پژوهشکده تحقیقات راهبردی در جمع بندی گفتگوی خود اشاره داشتند: شعارهای بدون پشتوانه علمی و تجربی در صورتی که محقق نشود باعث بی اعتمادی، دلسردی و بی تفاوت مردم نسبت به دولتمردان و کارگزاران می شود. این بی تفاوتی زمانی وخیم می شود که پیاپی و ادامه دار باشد و از سوی چندین نامزد انتخابات در چندین دولت تکرار شود. در نهایت باعث می شود که مردم نسبت به حاکمیت و ساختار سیاسی کشور دلسرد شوند. لذا نامزدها باید ابتدا سیاست های کلان و کلی کشور را مورد مطالعه قرار دهند. سپس برنامه های خود را متناسب با آن تنظیم کنند. و بعد ببیند این برنامه ها چقدر متناسب شرایط محیطی و زمانی جمهوری اسلامی است و این که قابلیت تحقق و عملیاتی شدن دارد. در صورتی که برنامه تا حد زیادی قابلیت اجرایی شدن نداشته باشد آن نامزد نبایستی در قالب شعار و وعده مطرح کند چرا که باعث فریب و دلسردی مردم از کارگزاران نظام می شود و در نهایت چهره ساختار حاکمیت را در نزد مردم خراب و مخدوش می کند. و این متضاد با شاخص ها و توصیه های حضرت امام (ره) به نامزدها است.