جایگاه تجارت خارجی و دییپلماسی اقتصادی در برنامه هفتم توسعه

اولین جلسه میز دیپلماسی اقتصادی پژوهشکده تحقیقات راهبردی با «موضوع جایگاه تجارت خارجی و دیپلماسی اقتصادی در برنامه هفتم توسعه» و با حضور اندیشمندان و کارشناسان اقتصاد و تجارت خارجی از اندیشکده‌ها و گروه‌های اقتصادی در روز چهارشنبه برگزار شد. در این نشست کارشناسان و مدعوین به بیان دیدگاه‌های خود درباره دیپلماسی اقتصادی، تجارت خارجی، چالش‌ها و راهکار‌های آن به تبادل‌نظر پرداختند.
در ابتدای این نشست دکتر وحید قربانی ضمن خوش‌آمد گویی به مدعوین و کارشناسان اقتصادی نسبت به نقش اقتصاد در برنامه توسعه هفتم به بیان چالش‌های پیشروی تجارت خارجی پرداخت. ایشان بابیان تجربیات فعالین اقتصادی و چالش‌های پیش روی آن‌ها برای افزایش حضور ایران در عرصه تجارت خارجی مسائل ارزی را به‌عنوان مهم‌ترین چالش‌های پیشروی فعالین اقتصادی عنوان کرد و پیدا کردن راه‌حل برای حل این چالش را دارای اهمیت برشمردند. دکتر قربانی با نگاهی به کشور‌های منطقه و ظرفیت‌های درونی کشور قرار گرفتن اقتصاد در جایگاه اصلی خود در برنامه هفتم توسعه را دور از ذهن ندانستند و دیپلماسی اقتصادی و گسترش بازار‌های اقتصادی را مهم‌ترین راه برای خروج از بحران‌ها برشمردند.
در ادامه دکتر عماد اصلانی پژوهشگر پژوهشکده تحقیقات راهبردی با نگاه به ظرفیت‌های اقتصادی جمهوری اسلامی ایران، سه‌پایه کشاورزی، صنعت و خدمات را به‌عنوان اساسی‌ترین ظرفیت‌های اقتصاد ایران در برابر فشار تحریم‌ها برشمردند. با توجه به ظرفیت کشور‌های همسایه اقتصاد را به‌عنوان پاشنه آشیل سیاست‌گذاری جمهوری اسلامی ایران نامیدند و گفتند: ایران برای افزایش توان اثرگذاری خود در منطقه ناچار است به سمت افزایش تجارت خارجی برود. او در ادامه به مسئله بازدارندگی اقتصادی اشاره کرد و علقه‌های تاریخی و مذهبی در حوزه‌های تمدنی ایران را به‌عنوان مهم‌ترین سرمایه اجتماعی-فرهنگی برای اقتصاد کشور نام برد. سپس با نگاه به ظرفیت‌های پیشروی اقتصاد کشور آن‌ها را برای مقابله با تحریم‌ها و ساختن یک اقتصاد مولد کافی ارزیابی کرد.
سپس زهرا مشفق کارشناس اقتصاد سیاسی و روابط بین‌الملل موسسه تحقیقاتی تدبیر اقتصاد آسیب‌شناسی برنامه‌های توسعه اول تا ششم را به‌عنوان مهم‌ترین مسئله بررسی نقش تجارت خارجی در برنامه هفتم توسعه عنوان کرد، ایشان با انتقاد از نگاه غلط برنامه‌ریزی در برنامه‌های توسعه‌ای کشور لزوم اصلاح این دیدگاه را نسبت به چارچوب برنامه هفتم توسعه برشمرد.
دکتر هادی غلام نیا از کارشناسان پژوهشکده تحقیقات راهبردی نیز به این موضوع اشاره کرد که ما برای درک دیپلماسی اقتصادی و برنامه هفتم توسعه باید در ابتدا به دو دیدگاه اشاره کنیم اول آنکه اولویت بر مسائل مربوط به برنامه هفتم توسعه باشد و یا بر اسناد پشتیبان برنامه توسعه هفتم تمرکز داشته باشیم. غلام نیا در ادامه اشاره کرد که دیپلماسی اقتصادی در اسناد پشتیبان جایگاه پیدا می‌کند. او دیپلماسی اقتصادی را به‌عنوان یک مبحث مبسوط می‌داند که سیاست خارجی تنها بخشی از دیپلماسی اقتصادی است. ایشان معتقدند باید هر بخش از دیپلماسی اقتصادی را جداگانه مورد بررسی قرار داد.
محمدمهدی خانوار کارشناس اقتصاد انرژی اندیشکده سحاب با نگاه به مباحث ساختاری در تجارت خارجی و دیپلماسی اقتصادی گفت: ما نمی‌توانیم با توجه به ساختار وزارت خارجه توقع دیپلماسی اقتصادی فعالی از این وزارت خانه داشته باشیم. خانوار در این موضوع با اشاره به تجربه ایالات‌متحده در قبال کشور‌های توسعه‌یافته و درحال‌توسعه معتقد است که ما با توجه به کشور‌های مختلف باید دیدگاه‌ها و راه‌حل‌های متفاوتی برای افزایش سهم بازار خود ارائه دهیم. او در ادامه به مباحث راهبردی اقتصادی پرداخت و با نگاه به نقش USAID در توسعه اقتصاد ایالات‌متحده از آن به‌عنوان یک‌نهاد توسعه گر اقتصادی نام برد که در ذیل چارچوب کمک‌های بشردوستانه تلاش دارد تجارت خارجی ایالات‌متحده را گسترش دهد. از دید او باید نهادی متولی دیپلماسی اقتصادی و تجارت خارجی ایران شود که بتواند توسعه گری اقتصادی را در بازار‌های کشور‌های هدف ایجاد کند.
آقای حسن محفوظی پژوهشگر پژوهشکده اقتصاد مقاومتی نگاه جزئی‌نگر به جزئیات را به‌عنوان نکته مهمی برشمرد که باید در برنامه هفتم توسعه موردتوجه قرار بگیرد. او سپس با اشاره به زیرساخت‌های سخت و نرم در اقتصاد، عدم توجه به عملکرد هر یک را به‌عنوان نقطه‌ضعف اقتصاد کشور نام برد. او مسئله سیاست‌های ارزی را به‌عنوان یک مسئله داخلی دانست. او سیاست‌های ارزی را به‌عنوان عرصه قدرت بانک مرکزی دانست و تعامل با کشور‌های منطقه را به‌عنوان پایه اصلی تجارت خارجی دانست. محفوظی با نگاه به مباحث تعاملی در اقتصاد مطالعه و بررسی تطبیقی برنامه‌های توسعه کشور‌های دیگر را برای رسیدن به برنامه مطلوب هفتم توسعه مفید برشمرد و از برنامه‌های توسعه کشور‌های منطقه به‌عنوان نقشه راه شناخت اهداف بازار در این کشور‌ها نام برد.
در ادامه دیگر کارشناسان درباره اهمیت نگاه جامع به مسئله تجارت خارجی سخن گفتند. هادی غلام نیا، سید محمدرضا موسوی و محمدجواد رحیمی هرکدام در زمینه‌های اقتصاد، جایگاه اقتصاد در برنامه هفتم توسعه و چالش‌های پیش روی برنامه هفتم توسعه به تبادل‌نظر پرداختند؛ و در پایان دکتر وحید قربانی در جمع‌بندی صحبت کارشناسان، آسیب‌شناسی و چالش‌های تجارت خارجی و دیپلماسی اقتصادی در برنامه ششم توسعه را به‌عنوان مقدمه‌ای برای بررسی جایگاه دیپلماسی اقتصادی و تجارت در برنامه هفتم توسعه نام برد و مقرر شد در جلسه بعدی میز دیپلماسی اقتصادی به بررسی این بخش پرداخته شود.