جمهوری اسلامی در خصوص توان موشکی که تکنولوژی آنرا بومی کرده، هرگز امتیازی نخواهد داد و مذاکراتی نیز صورت نخواهد پذیرفت

موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک که در سال ۱۹۵۸ تاسیس شده، از جمله شناخته شده‌ترین اندیشکده‌ها و مراکز جهان در حوزه مطالعات استراتژیک به خصوص در موضوعات راهبردی همچون خلع سلاح، کنترل تسلیحات، بازدارندگی، توازن قوا و عدم اشاعه سلاح‌های کشتار جمعی است. متن زیر خلاصه‌ای از مصاحبه این موسسه با دو نفر از کارشناسان برجسته خلع سلاح و عدم اشاعه است که در مورد سرنوشت توافق هسته‌ای (برجام) و امکان پذیری مذاکرات موشکی با ایران در این موسسه برگزار شده است.

جلسه با مدیریت دکتر میا نوامنس (کارشناس ارشد امور دفاعی چین و اوراسیا در اندیشکده مطالعات استراتژیک بریتانیا) و سوال‌های طرح شده توسط وی آغاز می‌گردد و طرفین جان کرزیزانیاک (تحلیلگر برنامه منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای و سیاست هسته‌ای، متمرکز بر ایران و کره شمالی و سردبیر مجله علمی علوم هسته‌ای) و تیموثی رایت (تحلیلگر تحقیق و مدیر برنامه برای تجزیه و تحلیل نظامی و دفاعی) اقدام به ارائه نظرات خود در خصوص برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی می‌نمایند لازم به ذکر است که جلسه مطرح شده در روز ۱۱ فروردین برگزار شده است.
در ابتدای جلسه دکتر میا از شرکت کننده اول جان کرزیزانیاک در خصوص چشم انداز برجام سوال می‌نماید.
کرزیزانیاک در پاسخ با توضیح سوابق مذاکرات برجامی و حصول توافق جامع در ماه می‌سال ۲۰۱۵ بیان می‌دارد که این توافق بخاطر اعمال کردن محدودیت‌های ۱۵ ساله هسته‌ای بر جمهوری اسلامی، برای جامعه جهانی دستاورد خوبی در کاهش رقابت‌های هسته‌ای داشته است که با توجه به خروج ایالات متحده از آن توسط دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ این برنامه‌ها با شکست راهبردی روبه رو گشت، زیرا که ریاست جمهوری ایالات متحده مدعی بود این توافق به رشد و توسعه هسته‌ای جمهوری اسلامی انجامیده و از طرفی نیز میزان سرمایه گذاری ابن کشور در برنامه موشکی را افزایش داده است.
دکتر میا نوامنس با طرح این سوال که آیا برجام مکانیسمی برای کنترل برنامه موشکی جمهوری اسلامی مطرح کرده است بحث را ادامه می‌دهد.

تیموثی رایت در پاسخ به این مسئله، با اشاره به این موضوع که «در برجام اشاره مستقیم به بحث کنترل سامانه‌ای موشکی جمهوری اسلامی صورت نگرفته»، ادامه می‌دهد که بصورت غیر مستقیم طی تبصره ۲۲۳۱ شورای امنیت جمهوری اسلامی حق توسعه سامانه موشکی که قادر به حمل کلاهک‌های هسته‌ای باشند را ندارد پاسخ خویش را ختم می‌نماید.
در ادامه خانم نوامنس با اشاره به چشم انداز جدید پسا ترامپی خواستار توضیح مدعوین جلسه در خصوص این رویداد سیاسی شد.
جان کرزیزانیاک با بیان تاثیرات سناریو فشار حداکثر و تغییرات دیگر منطقه‌ای در غرب آسیا اظهار داشت که اکنون وقت مناسبی برای بازگشت به برجام می‌باشد و آمریکا اکنون در موضع قدرت است از این رو آمریکا خواهان بازگشت ایران به تعهدات خود است که در عمل جمهوری اسلامی با تاکید بر خروج ایالات متحده از این توافق نخست خواستار بازگشت ایالات متحده به این توافق است.
تیموثی رایت در ادامه همین موضوع با اشاره به موضع پارلمان ایالات متحده خطرنشان کرد که ۱۴۰ نماینده جمهوری خواه و دموکرات در پارلمان با منفعل خواندن دولت بایدن طی نامه‌ای از آنتونی بلینکن وزیرخارجه خواسته اند تا شرایط را برای حصول توافقی جامع‌تر آماده سازد و نکته جالب آنکه شخصیت‌های تندروی دموکرات نظیر منندز نیز جزء امضا کنندگان و طرفداران اصلی این اقدام بوده اند.
هر دو کارشناس این جلسه تاکید کردند که، «فعالیت موشکی جمهوری اسلامی در طول اجرای برجام تعدیل شده است و پس از خروج ایالات متحده این فرایند و سرمایه گذاری در بخش مذکور با رشد قابل ملاحظه‌ای روبه رو شده است.»
دکتر میا نوامنس پس از اشاره به اوضاع حساس داخلی ایالات متحده در ادامه با سوال از اوضاع سیاسی داخل جمهوری اسلامی که می‌تواند بر فرایند احیای برجام سایه بی افکند را مورد پرسش قرار داد.
در پاسخ جان کرزیزانیاک دو موضوع را مورد اشاره قرار داد: اول بحث طرح تصویب شده توسط مجلس شورای اسلامی که به گفته وی اجرای کامل آن در خصوص فعالیت‌های هسته این امکان را برای جمهوری اسلامی فراهم خواهد کرد تا مواضع خود را تقویت نماید و مسئله مهمتر نیز مسئله انتخابات ماه ژوئن در ایران است که به گفته وی می‌تواند در صورت رای آوردن نماینده محافظه کار در ایران بحث مذاکرات برجامی را پیجیده‌تر سازد، در ادامه نیز با ارجاع به سخن وزیر خارجه ایران که گفته بود: «آمریکا در آزمون برجام مردود شده است»، بر دشواری رسیدن به نتیجه مطلوب تاکید کرد.
بخشی دیگری از گفتگو‌ها به توان و چرایی تمرکز جمهوری اسلامی بر توسعه فناوری موشکی معطوف بود که به شرح ذیل است:
تیموثی رایت با تشریح توان موشکی جمهوری اسلامی در موشک‌های کوتاه برد، میان برد و دوربرد، از مراتب توسعه‌ای طرح‌های متعدد موشکی مانند سومار و.. نام برد و در ادامه با پرسش کارشناس ارشد اندیشکده مطالعات استراتژیک در خصوص اهمیت این طرح‌ها برای جمهوری اسلامی تاکید کرد که به دلیل تحریم تسلیحاتی ایالات متحده بر ایران، این کشور همواره به دنبال اتخاذ راهبرد‌های نامتقارن بوده است که بحث موشکی از اولویت‌های اصلی این نگرش دفاعی می‌باشد که امکان مذاکره در خصوص آن بسیار دشوار است.
جان کرزیزانیاک نیز با تایید کارشناس دفاعی قبلی به این امر اشاره کرد که شاید برخی بر این فکر باشند که جمهوری اسلامی در خصوص توان هسته‌ای نیز گفته بود که این مسئله قابل مذاکره نیست، ولی بعد‌ها به مذاکره تن داد، در پاسخ به این ادعا باید گفت که جمهوری اسلامی زمانی مذاکرات هسته‌ای را آغاز نمود که به دانش بسیار اندکی در آن دسترسی داشت با این وجود مذاکرات با دشواری بسیاری پیش رفت و حتی در مقاطعی نیز مذاکرات لغو گشت. این به آن معناست که «جمهوری اسلامی در خصوص توان موشکی که تکنولوژی آن بومی شده است هرگز امتیازی نخواهد داد و مذاکراتی نیز صورت نخواهد پذیرفت» و درگیر شدن این مسئله در برجام خود به معنای بن‌بست مذاکرات خواهد بود. بحث امضای توافق جامع همکاری با چین نیز به دلیل خروج از همین بن بست بوده و گرنه به دلیل بحث اساسی، سیاست نه شرقی و نه غربی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی برداشتی جز ارتقاع توازن قدرت از این توافق قابل حصول نیست.
در ادامه جان کرزیزانیاک با اشاره به تاریخچه جنگ ایران و عراق، نبود قدرت بازدارندگی موشکی را عامل اصلی طولانی شدن این نبرد نظامی توصیف کرد و همینطور به نقش فناوری موشک‌های اسکات از لیبی و کره شمالی به جمهوری اسلامی اشاره کوتاهی نمود.

در تکمیل مباحث ارائه شده توسط کرزیزانیاک، تموثی رایت نیز به سخنان وزیر خارجه آمریکا در مذاکرات استارت جدید اشاره کرد که گفته بود توان موشکی ایالات متحده به هیچ وجه قابل مذاکره نیست در حالی که نماینده روسیه بنا به نیاز سیاسی در خصوص توان موشکی مذاکراتی انجام می‌دهند که از پیش نرسیدن به توافق مشخصه آن است.
جان کرزیزانیاک در ادامه با تکرار این مسئله که مذاکره با ایران بر سر مسائل هسته‌ای دشوار، ولی مقوله موشکی غیرممکن است به جمله وزیر دفاع پیشین ایالات متحده ژنرال مکنزی اشاره کرد که وی گفته بود توان موشکی ایران ستون مرکزی دفاع ایران است و این جمله در ایران بسیار مورد توجه قرار گرفته است؛ لذا نخبگان دفاعی سیاسی جمهوری اسلامی در خصوص این مسئله بسیار محافظه کار عمل خواهند کرد.